Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest stanem trudnym zarówno dla pacjentów, jak i ich rodzin i lekarzy. Procedury leczenia różnią się w zależności od nasilenia objawów, dlatego zawsze muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb. Poniżej przedstawiamy podstawowe zasady, które są skuteczne i łatwe do włączenia do codziennej rutyny. Pielęgnacja skóry atopowej i podrażnionej: krótki poradnik.

Terapia atopowego zapalenia skóry

Aktualnie nie istnieją leki pozwalające na zawsze wyleczyć AZS. Choroba ma charakter przewlekły i nawracający – może pojawić się ponownie nawet po dłuższym okresie bezobjawowym. Terapia skupia się na łagodzeniu objawów i unikaniu czynników, które je wyzwalają, np. drażniących mydeł i detergentów oraz alergenów. Objawy AZS są niezwykle uciążliwe i odbijają się na różnych sferach życia, m.in. jakości snu (ostry świąd nie pozwala spać) i pracy. Mogą prowadzić do przewlekłego stresu lub depresji. Co więcej, stres zaostrza objawy AZS, co z kolei potęguje zaburzenia nastroju, napędzając koło coraz dotkliwszych zmian skórnych. Dlatego właściwa pielęgnacja skóry przyniesie nie tylko ulgę, ale również ogólną poprawę jakości życia.

Ludzka skóra jest największym narządem ciała człowieka, odgrywającym istotną rolę w układzie odpornościowym. Jest pierwszą linią obrony przed czynnikami pochodzącymi ze środowiska zewnętrznego, w tym patogennymi drobnoustrojami. Podstawową cechą AZS jest osłabienie skóry spowodowane defektem bariery skórno-naskórkowej. Skóra jest pozbawiona właściwej ochrony, przez co staje się bardziej podatna na mikrourazy i działanie wspomnianych czynników zewnętrznych. Właściwa pielęgnacja jest więc fundamentalnym działaniem, pozwalającym załagodzić objawy AZS oraz przywrócić skórze naturalną funkcję ochronną.

Pielęgnacja skóry w AZS: podstawowe zasady

Kluczową częścią pielęgnacji skóry atopowej jest terapia emolientowa. Czym są emolienty? To nawilżające preparaty, które przywracają prawidłowe funkcjonowanie naskórka. Pomagają wyrównać pH skóry, hamują przeznaskórkową utratę wody i zwalczają suchość skóry. W ich skład wchodzą m.in. wolne kwasy tłuszczowe, skwalan i substancje nawilżające. Obecnie specjaliści zalecają tzw. emolienty PLUS, które zawierają dodatkowe składniki aktywne, np. flawonaidy, saponiny, mocznik lub kwasy huminowe. Dzięki temu preparaty te zmniejszają nasilenie świądu, działają przeciwzapalnie i pozytywnie wpływają na mikrobiotę skóry. Zgodnie z aktualnymi badaniami, tego typu preparaty są dobrze tolerowane we wszystkich grupach wiekowych. Stosując terapię emolientacyjną zawsze przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących farmakoterapii.

Kąpiel osoby ze skórą wrażliwą i atopową

Odpowiednio przygotowana kąpiel złagodzi objawy zapalenia skóry. Woda powinna mieć temperaturę 27-30°C i lekko kwaśne pH. Wybierając kosmetyki i środki myjące, decyduj się na preparaty bez zawartości siarczanów i detergentów. Łagodne środki myjące nie podrażnią skóry i przyniosą ulgę. Kąpiel powinna trwać krótko (do 5-10 minut), w zależności od nasilenia stanu zapalnego. Do wody dodaj naturalne emulsje o pH nieprzekraczającym 5,5. Pomogą nawilżać i natłuszczać skórę oraz kontrolować świąd. Po kąpieli delikatnie osusz skórę (bez pocierania) miękkim ręcznikiem i zastosuj wybrane emolienty.

Stosowanie balsamów i kremów nawilżających po kąpieli (najlepiej w ciągu 3 minut od wyjścia z wody) oraz regularne nawilżanie skóry w ciągu dnia pomaga niwelować nieprzyjemne objawy, m.in.:

• uczucie suchości i napięcia skóry;
• swędzenie;
• zaczerwienienia i obrzęk;
• głębokie pęknięcia skóry;
• pogrubienie skóry.

Powyższe efekty potwierdzają doświadczenia osób chorych na AZS.

Pielęgnacja skóry atopowej: dodatkowe rady

Dbanie o skórę atopową wymaga szeregu działań i postaw, które nie są bezpośrednio związane z pielęgnacją, ale zwiększają szansę na poprawę. Oto niektóre z nich:

• Utrzymuj dyscyplinę. Przewlekły charakter choroby oraz jej wpływ na całość życia pacjenta powodują, że trudno jest utrzymać zaangażowanie na wysokim poziomie. Jednakże jednorazowe zastosowanie emolientów nie przyniesie spodziewanych efektów. Dlatego w terapii ważna jest rutyna. Wykształć nawyki, aby codziennie o wyznaczonych porach aplikować stosowne preparaty. Nie jest to łatwe – jeżeli masz z tym problemy, bez wahania skorzystaj z pomocy psychologa specjalizującego się w zmianie nawyków.
• Zidentyfikuj czynniki wyzwalające objawy. Rozpoznanie wyzwalaczy pomoże Ci ich unikać i zmniejszy narażanie na zaostrzenie symptomów.
• Kontroluj skuteczność aplikowanych preparatów. Jeżeli dany środek przynosi rezultaty, to kontynuuj jego stosowanie. W przeciwnym wypadku wypróbuj inne kosmetyki na AZS lub po konsultacji z lekarzem dobierz inne metody.
• Unikaj drapania. Choć pokusa będzie silna, to drapanie podrażnionej skóry prowadzi do dalszych uszkodzeń. Zamiast tego możesz się poklepywać lub uciskać.
• Chroń skórę przed kontaktem z detergentami. Podczas wykonywania prac domowych używaj ochronnych rękawiczek.
• Unikaj odzieży wełnianej oraz wykonanej z syntetycznych włókien. Zbyt ciepłe lub nieprzewiewne ubrania spowodują przegrzanie i zwiększone wydzielanie potu, w konsekwencji prowadząc do zaostrzenia objawów zapalenia skóry. Odetnij metki z ubrań, aby nie podrażniały skóry.
• Zawsze pierz nowe ubrania przed założeniem, aby wypłukać z nich resztki barwników, substancji konserwujących w tym formaldehydu. Do prania stosuj delikatne płyny i unikaj środków zmiękczających tkaniny.
• Stosuj się do zaleceń lekarzy. Powodzenie terapii zależy od aktywnego uczestnictwa w procesie leczenia.