Tatuaż i egzema. Czy mając AZS można zrobić sobie tatuaż?

Tatuaże od lat zyskują popularność, stając się powszechnym sposobem na upiększenie ciała oraz wyrażenie w ten sposób siebie. Jednak nie dla wszystkich decyzja o zrobieniu tatuażu jest sprawą jedynie estetyczną. Dla osób z egzemą szczególnie istotne są kwestie zdrowotne. Czy tatuaż na skórze dotkniętej egzemą jest bezpieczny? Jakie ryzyko niesie za sobą taki zabieg? W jaki sposób zminimalizować niebezpieczeństwo? Tatuaż i egzema – najważniejsze informacje.

Czym jest tatuaż?

Zgodnie z definicją słownikową, tatuaż to „trwały rysunek lub napis na skórze człowieka lub zwierzęcia” [1]. Innymi słowy, jest to trwałe zabarwienie skóry. Powstaje wskutek wprowadzenia substancji zewnętrznych (barwników) w skórę właściwą. Organizm próbuje usunąć ciało obce, ale nie jest w stanie, ponieważ pigment barwnika jest za duży [2].

Historia tatuażu sięga 3000 r. p.n.e. Spekuluje się, że te pierwsze tatuaże mogły być techniką łagodzenia bólu (podobnie do akupunktury) [3]. W świecie zachodnim tatuaż rozpowszechnił się w ostatnich dziesięcioleciach. Ludzie tatuują się w rozmaitych celach: zasygnalizowania swojej tożsamości, upamiętnienia ważnych wydarzeń lub ludzi, zakrycia blizn, ze względów kulturowych lub religijnych i w końcu: z powodów estetycznych.

Jeszcze kilkanaście lat temu tatuaże były mniej powszechne i wiązały się z większymi uprzedzeniami (np. kojarzone były głównie z więźniami). Obecnie podejście się zmienia, a większość ludzi (zwłaszcza młodzieży i młodych dorosłych) postrzega tatuaże pozytywnie [4].

Egzema i AZS

Egzema to choroby zapalne skóry, najczęściej o podłożu alergicznym [5]. Szczególnym przykładem egzemy jest atopowe zapalenie skóry (AZS) – przewlekła, zapalna choroba skóry. Główne objawy AZS to m.in. suchość skóry oraz świąd. Oprócz tego w AZS występuje defekt bariery naskórkowej [6].

Co to oznacza? Słabsza bariera powoduje, że wszelkie substancje „przechodzą” przez skórę łatwiej. A więc z jednej strony szybciej opuszcza ją woda (czyli skóra traci wilgoć), a z drugiej łatwiej penetrują ją szkodliwe czynniki zewnętrzne.

Co ważne, AZS jest chorobą nieuleczalną. Występują w niej okresy remisji, kiedy objawy są łagodne lub nawet ustępują całkowicie. Jednak nawet wtedy skóra jest jedynie pozornie zdrowa, ponieważ bariera skórna jest nadal osłabiona, a nawrót choroby może nastąpić w każdej chwili. To istotne dla osób rozważających tatuaż, u których objawy egzemy atopowej nie pojawiły się od wielu miesięcy. Może im się wtedy wydawać, że ich skóra jest zdrowa, a zrobienie sobie tatuażu będzie całkowicie bezpieczne.

Tatuaż i egzema

Ważnym elementem egzemy atopowej jest jej wpływ na zdrowie psychiczne pacjentów. Świąd nie daje spać, a bezsenność powoduje problemy z koncentracją, co przekłada się na gorsze wyniki w szkole czy pracy. Zmiany skórne są niezwykle uciążliwe oraz wpływają negatywnie na samoocenę. Dlatego terapia AZS powinna obejmować nie tylko skórę, ale także higienę psychiczną.

A co do tego ma tatuaż? Istnieją badania wskazujące, że tatuaże podwyższają samoocenę [7]. Zwolennicy mówią nawet, że „zrobienie sobie tatuażu może być oczyszczającym doświadczeniem, które pomaga uwolnić emocje i uczucia” [8]. Niektóre badania potwierdzają te obserwacje. Naukowcy przeprowadzili np. badanie z ofiarami przemocy seksualnej, które zrobiły sobie tatuaże. Była to dla nich forma odzyskiwania kontroli nad własnym ciałem.

„Naprawdę miałam kontrolę. To był okres mojego życia, kiedy nabierałam pewności siebie, byłam mniej autodestrukcyjna i [tatuaż] po prostu reprezentował to wszystko dla mnie, a także siłę i władzę oraz to, że mogłam podejmować własne decyzje i je realizować” – powiedziała jedna z uczestniczek badania [8].

W tym sensie tatuaż może mieć wręcz terapeutyczną funkcję. A przecież osoby z egzemą także mogą się czuć, jakby straciły kontrolę nad ciałem. Czy tatuaż mógłby im w takiej sytuacji pomóc? Brak badań na ten temat, ale uwzględniając powyższe wyniki, wydaje się, że jest taka możliwość.

A do tego dochodzą inne potencjalne korzyści z tatuażu, np. estetyczne. Jeśli komuś tatuaże się podobają, to jest to sposób na poprawę opinii o własnym wyglądzie. Dbanie o pozytywną samoocenę to także istotna część radzenia sobie z egzemą.

Zatem tatuaż to nie tylko kwestia czysto estetyczna, ale potencjalnie może przynieść korzyści związane z akceptacją siebie. Nie ma co się dziwić, że dużo osób z AZS chciałoby go sobie zrobić, co widać po liczbie pytań pojawiających się na ten temat w Internecie.

Czy można zrobić tatuaż, mając egzemę atopową?

Odpowiedź brzmi: to zależy. Każda skóra jest inna, AZS ma różny przebieg i różne miejsca występowania. Choć trzeba pamiętać, że te miejsca mogą się zmieniać. Dlatego nawet osoba, która do tej pory miała AZS tylko na twarzy i chciałaby zrobić tatuaż na przedramieniu, wciąż musi zachować dużą ostrożność.

Teoretycznie osoby z egzemą mogą sobie zrobić tatuaż. Kluczowe jest jednak odpowiednie przygotowanie oraz konsultacja z dermatologiem.

Oto kilka istotnych kwestii do rozważenia:

Stan skóry w momencie zabiegu. Zdecydowanie odradza się tatuowanie skóry, która jest obecnie objęta zmianami. Tatuaż wykonany na podrażnionej lub zaczerwienionej skórze może pogorszyć stan zapalny, prowadząc do infekcji i opóźnionego gojenia.
Okresy remisji. Jeśli zdecydujesz się na tatuaż, najlepiej zrobić go w okresie, gdy egzema jest w fazie remisji, a skóra jest w relatywnie dobrym stanie. Zmniejsza to ryzyko reakcji alergicznych i powikłań. Pamiętaj jednak: skóra atopowa w okresie remisji jest tylko pozornie zdrowa. Jej bariera skórna jest nadal osłabiona, więc decydując się na tatuaż, koniecznie trzeba zachować wszelkie środki ostrożności.
Test na alergie. Pigmenty używane w tatuażach mogą zawierać substancje, które wywołują reakcje alergiczne, zwłaszcza u osób z wrażliwą skórą. Przed wykonaniem tatuażu warto poprosić o próbkę pigmentu i wykonać test na niewielkim fragmencie skóry, by sprawdzić, czy nie wystąpią niepożądane reakcje. Dr. Ari Zelig, alergolog z USA, radzi wytatuowanie wybranym tuszem małej kropki i obserwowanie reakcji skóry [10].

Tatuaż i egzema – potencjalne zagrożenia

Niestety, tatuaż na skórze z egzemą niesie za sobą pewne ryzyko. Proces tatuowania może podrażnić skórę i wywołać zaostrzenie objawów egzemy, a w konsekwencji prowadzić do silniejszego świądu i zaczerwienienia. Ponadto skóra z egzemą jest bardziej podatna na infekcje, a tatuaż to tak naprawdę rana, która musi się zagoić. Jeżeli skóra nie zostanie odpowiednio zabezpieczona i pielęgnowana po zabiegu, istnieje ryzyko rozwoju infekcji bakteryjnych [11].

Potencjalnym zagrożeniem są także reakcje alergiczne. Pigmenty używane do tatuażu mają wysoki potencjał alergizujący, a w przypadku osób z egzemą niepożądane reakcje mogą być bardziej intensywne.

Tatuaż i egzema – porady

Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci przejść przez proces zrobienia tatuażu.

Bądź pewna swojej decyzji. Zrobienie tatuażu to jedna z gorszych decyzji do podjęcia pod wpływem impulsu. Istnieje oczywiście możliwość usunięcia tatuażu, ale efekty nie zawsze są zadowalające. A w przypadku egzemy dochodzą dodatkowe niebezpieczeństwa zdrowotne. Dlatego przed podjęciem decyzji rozważ wszystkie za i przeciw.
Wybierz odpowiedniego tatuażystę. Nie każdy tatuażysta będzie miał doświadczenie w pracy z osobami cierpiącymi na choroby skórne. Wybierz osobę, która rozumie, na czym polega egzema, i jest gotowa dostosować swoje techniki, by zminimalizować ryzyko podrażnień. Sprawdź recenzje salonu i w miarę możliwości poradź się znajomych, którzy już mają jakieś tatuaże. Komfort i higiena podczas tatuowania mają kolosalne znaczenie.
Skonsultuj się z dermatologiem. Zanim zdecydujesz się na tatuaż, warto porozmawiać z dermatologiem. Specjalista oceni stan Twojej skóry i doradzi, czy jest to dobry moment na taki zabieg.
Dbaj o skórę przed i po zabiegu. Zadbaj o nawilżenie skóry i stosowanie odpowiednich preparatów, które pomogą w regeneracji skóry po zabiegu. O pielęgnacji tatuażu najwięcej będzie wiedział sam tatuażysta. Kilka podstawowych zasad to: mycie dłoni przed dotknięciem tatuażu, unikanie bezpośredniego słońca oraz nawilżanie.

Tatuaż grozi rakiem?

Nawet jeśli stan Twojej skóry pozwala Ci na zrobienie tatuażu, to wciąż musisz mieć świadomość zagrożeń, jakie to za sobą niesie. Dotyczą one wszystkich, nie tylko osób z egzemą. Otóż skład tuszu, pomimo tego, że podlega normom, wciąż jest daleki od ideału. Zawiera wiele metali ciężkich: czarny przede wszystkim rtęć i chrom, biały: kadm, ołów i cynk, zielony: arsen, żółty: kadm, a czerwony: sól rtęci [2, 12].

Stężenie metali ciężkich w tuszach do tatuażu jest zależne od koloru i producenta. Najbardziej niebezpieczne są tusze kolorowe, zwłaszcza zielony. Ich stosowanie niesie niebezpieczeństwo dla zdrowia. Doniesienia naukowe sugerują także, że tatuaż zwiększa ryzyko chłoniaka, czyli nowotworu złośliwego komórek układu chłonnego [13].

Tatuaż i egzema. Jakie wnioski?

Zrobienie tatuażu to poważna decyzja. Dla osób z egzemą wymaga szczególnej rozwagi. Chociaż wykonanie tatuażu na skórze dotkniętej atopowym zapaleniem skóry nie jest całkowicie wykluczone, niesie ze sobą pewne ryzyko. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie przygotowanie, konsultacja z lekarzem oraz dbałość o skórę zarówno przed, jak i po zabiegu.

Nie traktuj tego artykułu jak wyroczni ani na korzyść zrobienia tatuażu, ani przeciw. Jednoznaczną odpowiedź może dać Ci tylko lekarz, który zna Twoją skórę i chorobę.

Niezależnie od decyzji, pamiętaj o regularnym dbaniu o skórę. Nawilżanie i ochrona przed szkodliwymi czynnikami to podstawa, nie tylko przed wykonaniem tatuażu, ale każdego dnia.

Bibliografia:

[1] W. Doroszewski. (red.), (2024), Hasło: tatuaż, w: Słownik języka polskiego, PWN online, https://sjp.pwn.pl/szukaj/tatua%C5%BC.html (dostęp: 13.08.2024)

[2] Zaręba, A. (2021). Tatuaże–czym właściwie jest tusz pod naszą skórą?. INFORMACJE O III POMORSKIM STUDENCKIM SYMPOZJUM CHEMICZNYM.. 9, 106.

[3] Pesapane, Filippo & Nazzaro, Gianluca & Gianotti, Raffaele & Coggi, Antonella. (2014). A Short History of Tattoo. JAMA dermatology. 150. 145. 10.1001/jamadermatol.2013.8860.

[4] ŁUGOWSKA, W., MASNY, J., MATYSIAK, M., BUJNAROWSKI, K., & BAKŁAŻEC, J. (2023). Tatuaże współcześnie–badania opinii. NOWE ZJAWISKA SPOŁECZNE I SPOSOBY ICH BADANIA, 135.

[5] LEWANDOWSKA, I. (2013). WYPRYSK, CZYLI EGZEMA JAKO JEDNA Z NAJCZĘSTSZYCH CHORÓB ALERGICZNYCH SKÓRY. PIELĘGNIARSTWO POLSKIE, 132.

[6] Millan, M., & Mijas, J. (2007). Atopowe zapalenie skóry–patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka.

[7] Ball, J., & Elsner, R. (2019). Tattoos increase self-esteem among college students. College Student Journal, 53(3), 293-300.

[8] (2023). Tattooing and Mental Health: Exploring the Connection between Tattoos and Self-Expression https://www.book-ink.co/blog/51/tattooing-and-mental-health-exploring-the-connection-between-tattoos-and-self-expression/ (dostęp: 13.08.2024)

[9] Maxwell, D., Thomas, J., & Thomas, S. A. (2020). Cathartic ink: a qualitative examination of tattoo motivations for survivors of sexual trauma. Deviant Behavior, 41(3), 348-365.

[10] Nelson, S. (2022). Can You Get a Tattoo If You Have Eczema? National Eczema Association https://nationaleczema.org/blog/eczema-and-tattoos/ (dostęp: 13.08.2024)

[11] Cherney, K. (Medically reviewed by Debra Sullivan). (2019). Tattoos and Eczema: Can You Get One If You Have Eczema? https://www.healthline.com/health/eczema/tattoos-eczema (dostęp: 13.08.2024)

[12] Dembska, A., Rogala, D., Spychała, A., Hajok, I., & Piekut, A. (2017). Zawartość metali ciężkich w tuszach do tatuażu-ryzyko dla zdrowia. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 23(3).

[13] Nielsen, C., Jerkeman, M., & Jöud, A. S. (2024). Tattoos as a risk factor for malignant lymphoma: a population-based case–control study. EClinicalMedicine, 72.