Skóra to nie tylko jeden z najważniejszych organów człowieka, ale też i najbardziej różnorodnych. Każda skóra jest inna, bardziej lub mniej wrażliwa, podatna na czynniki środowiskowe czy wymagająca specyficznej pielęgnacji. A czy na skórę ma wpływ grupa etniczna? Jeśli tak, to jaki? Zrozumienie różnic w funkcjonowaniu skóry w zależności od grupy etnicznej może rzucić nowe światło na terapię chorób dermatologicznych oraz ogólne zalecenia pielęgnacyjne. Zatem przyjrzymy im się bliżej.

Czy grupa etniczna wpływa na przeznaskórkową utratę wody?

Różnice w fizjologii skóry białej i czarnej zaczęto rozpoznawać już w latach 70 XX wieku. Wtedy to zauważono, że warstwa rogowa u osób czarnoskórych zawiera więcej warstw komórek niż u osób białych. Dziś dysponujemy już większą ilością badań na temat potencjalnych różnic. Wiele dowodów wskazuje np. na różnice w parametrze TEWL (ang. transepidermal water loss) oznaczającym przeznaskórkową utratę wody. Skóra traci wodę m.in. w wyniku pocenia się (choć oczywiście nie tylko) i ogół tej traconej wody określa się właśnie przez TEWL – im większy, tym więcej wody tracimy, co prowadzi do suchości skóry, a w konsekwencji do większego ryzyka podrażnień i mikrouszkodzeń.

Naukowcy przeprowadzili badanie z użyciem 0,5% i 2,0% laurylosiarczanu sodu – rozpuszczalnego w wodzie środka drażniącego. Zastosowali go na wstępnie oczyszczoną skórę, a następnie określali poziom podrażnienia za pomocą różnych parametrów, w tym TEWL. Okazało się, że po zastosowaniu 0,5% laurylosiarczanu sodu na skórę poziom TEWL u osób czarnoskórych był 2,7 razy wyższy niż u białych [1].

W innym badaniu podano nikotynian metylu, który rozszerza naczynia krwionośne. TEWL był 1,3 raza wyższy u osób czarnych i Azjatów niż u białych (pomiędzy czarnoskórymi a Azjatami nie stwierdzono różnic). Nie całkiem zgadza się to z wynikami kolejnego badania, w których ustalono taką kolejność wysokości parametru TEWL (od największego, do najmniejszego): Afroamerykanie, rasa kaukaska, rasa latynoska i na końcu rasa azjatycka [1].

Kompleksowy przegląd naukowej literatury z 2022 roku wykazał duże sprzeczności w wynikach badań na temat różnic w TEWL pomiędzy grupami etnicznymi. Wskazuje to, że w badaniach występowały prawdopodobnie zakłócenia i nieprawidłowości (np. w wielkości próby) [4]. Niezbędne są więc dalsze badania.

Kontaktowe zapalenie skóry

Nieco inaczej ma się sprawa w przypadku badań nad kontaktowym zapaleniem skóry. W jednym z nich 9624 pacjentów poddano standardowemu testowi płatkowemu, sprawdzając reakcję na 41 alergenów. Badanie trwało 6 lat w 2-letnich cyklach. Oto co ustalono:

• Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry wystąpiło u 46% czarnoskórych i 49% białych.
• Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia wystąpiło u 15% czarnoskórych i 16% białych.

Nie stwierdzono więc istotnych różnic w samej częstotliwości występowania kontaktowego zapalenia skóry. Zaobserwowano natomiast różnice w odpowiedzi na konkretne alergeny. Biali mieli wyższe wskaźniki uczulenia m.in. na formaldehyd i szereg konserwantów uwalniających formaldehyd, lanolinę, żywicę epoksydową oraz balsam peruwiański. Natomiast pacjenci czarnoskórzy częściej reagowali m.in. na parafenylenodiaminę i chlorek kobaltu. Badacze wywnioskowali, że wynika to raczej z różnic w narażeniu na określone alergeny niż z czynników genetycznych opartych na rasie (choć nie wykluczają i tej drugiej opcji) [3].

W innych badaniach wykazano, że osoby rasy czarnej mają większą odporność m.in. na nikiel, penicylinę G i siarczan neomycyny. Przypisuje się to wzmocnionej funkcji bariery skórnej, co skutkuje większą odpornością na niektóre alergeny [2].

Grupa etniczna a nowotwory skóry

Rak skóry to jeden z najczęściej występujących nowotworów u ludzi. W dużej mierze odpowiada za niego promieniowanie UV emitowane przez słońce. Powszechnie uważa się, że ciemniejsza pigmentacja skóry zapewnia ochronę przed promieniowaniem UV, a więc takie osoby powinny rzadziej chorować na raka skóry. Co na to badania?

Naukowcy przeprowadzili badanie populacyjne na dużej grupie osób: 48 000 pacjentów z inwazyjnym czerniakiem. Zauważyli, że najwyższa zachorowalność występuje u rasy białej (18,4 na 100 000 osób), następnie u Latynosów (2,3), Indian amerykańskich (1,6), Azjatów (1,0) i w końcu Afroamerykanów (0,8). Ale to nie wszystko! Różnice zaobserwowano także w typie histologicznym czerniaka oraz stopniu zaawansowania guza. Zazwyczaj u pacjentów z grupy etnicznej innej niż biała chorobę diagnozowano później, przez co ich szansa na skuteczne leczenie była mniejsza.

Dlaczego tak jest? Pierwszym możliwym powodem może wydawać się to, że u osób z ciemniejszą pigmentacją skóry nowotwory pigmentowe są po prostu trudniejsze do zdiagnozowania. Naukowcy zaprzeczają jednak takiemu rozwiązaniu: „ciemniejsza pigmentacja nie utrudnia identyfikacji cech dermatoskopowych”, piszą. Uważają, że większe znaczenie ma to, że osoby białe częściej przestrzegają zasad ochrony przed słońcem, czyli m.in. stosują kremy z filtrem [2].

Trzeba pamiętać, że to nadmierna ekspozycja na słońce jest jednym z głównych czynników ryzyka nowotworu skóry. Hawajczycy pochodzenia japońskiego chorują na nieczerniakowe nowotwory skóry częściej niż ogólna populacja japońska. Kluczowe znacznie ma więc ekspozycja na promieniowanie słoneczne, a nie rasa.

Skóra wrażliwa

Czy grupa etniczna wpływa na wrażliwość skóry? Zanim odpowiemy na to pytanie, warto dowiedzieć się, czym właściwie jest „skóra wrażliwa”. Określenie to spotyka się często w branży kosmetycznej i nie ma co się dziwić: około 40% populacji uważa, że ma wrażliwą skórę [2].

Tymczasem precyzyjnej definicji nie ma. Przyjmuje się, że taka skóra jest po prostu bardziej wrażliwa na czynniki środowiskowe, takie jak temperatura czy zanieczyszczenia powietrza. Osoby ze skórą wrażliwą łatwiej odczuwają swędzenie, pieczenie czy kłucie, pomimo tego, że nie obserwuje się żadnych widocznych oznak podrażnienia skóry.

Jest to więc uczucie subiektywne, co stwarza pewne problemy z diagnozą. Opracowano różne metody, np. testy podrażnienia sensorycznego, w których na twarz aplikuje się kwas mlekowy i sprawdza odczucie szczypania. Oprócz tego u osób z wrażliwą skórą występują także obiektywne objawy, takie jak podwyższona wartość TEWL. Choroby takie jak atopowe zapalenie skóry, alergia kontaktowa, łuszczyca czy nawet trądzik charakteryzują się podwyższeniem wrażliwości skóry.

No dobrze, a jak to wygląda w grupach etnicznych? Badanie na populacji francuskiej wykazało, że osoby z jasnym fototypem skóry częściej oceniały swoją skórę jako wrażliwą. Natomiast między Afroamerykanami, Azjatami i Latynosami nie było różnicy w takiej ocenie, ale były rozbieżności w czynnikach wywołujących podrażnienie, np. Azjaci zgłaszali większą reaktywność na pikantne jedzenie [2]. Ponadto w testach z kwasem mlekowym Japonki reagowały intensywniej od Niemek.

Naukowcy podsumowują, że odkryte różnice etniczne we wrażliwości skóry mogą być spowodowane przez kilka czynników, takich jak położenie geograficzne, ekspozycja na słońce, fototyp skóry i różnice kulturowe, a więc np. częstotliwość stosowania produktów kosmetycznych [2].

Grupa etniczna i atopowe zapalenie skóry

Nasi regularni czytelnicy doskonale wiedzą, że częstość występowania atopowego zapalenia skóry w ostatnich latach wzrasta. Ale czy są jakieś różnice w zależności od pochodzenia etnicznego? Mamy na ten temat dużo danych: międzynarodowe badanie objęło ponad 380 000 pacjentów z 60 krajów. Okazało się, że w krajach Afryki i Oceanii AZS występuje częściej niż w państwach subkontynentu indyjskiego i Europy Północnej i Wschodniej. Jednak, co ważne, istnieje bardzo duże zróżnicowanie pomiędzy sąsiadującymi krajami, np. w Afryce częstość występowania AZS waha się od 4,7% do 23% [5]. Utrudnia to wyciąganie wniosków, że to przynależność do grupy etnicznej wpływa na ryzyko zachorowania na egzemę atopową.

Więcej nadziei (w kontekście zrozumienia czynników ryzyka AZS) dają badania populacyjne w USA, w których stwierdzono, że dzieci afroamerykańskie chorują na AZS częściej niż dzieci europejskie. Naukowcy stwierdzili, że po uwzględnieniu czynników takich jak dochód, środowisko miejskie lub wiejskie czy poziom wykształcenia rodziców dzieci afroamerykańskie są 1,7 razy bardziej narażone na zachorowanie na AZS niż ich rówieśnicy pochodzenia europejskiego [5].

Naukowcy są zdania, że pomiędzy grupami etnicznymi są różnice powodujące, że uniwersalne podejście do terapii AZS nie jest idealne (np. mutacje filagryny – jeden z najważniejszych czynników ryzyka genetycznego rozwoju AZS – występują rzadziej u Afrykanów niż u Europejczyków) [6]. Jednocześnie w większości prób klinicznych osoby z grup etnicznych inna niż biała są niedoreprezentowane, czyli jest ich dużo mniej, więc nie powinno się uogólniać na nie wyników badań. Pokazuje to, że w temacie skutecznej terapii AZS jest jeszcze dużo badań do zrobienia.

Uniwersalne zasady pielęgnacji skóry

Nie ulega wątpliwości, że pewne różnice w skórze ze względu na pochodzenie etniczne istnieją. A to oznacza, że i pielęgnację należy dostosować, np. osoby ze skórą o jasnym fototypie (głównie populacje europejskie) są mniej odporne na promieniowanie UV, powinny więc szczególną uwagę zwracać na kremy z filtrami UV [7]. Niemniej jednak pewne zasady są uniwersalne. Oto najważniejsze z nich:

• Testuj nowe produkty. Przed użyciem nowego kosmetyku warto wykonać próbę alergiczną na małym fragmencie skóry, zwłaszcza jeśli masz wrażliwą skórę.
• Unikaj silnych substancji drażniących. Alkohol, sztuczne barwniki czy zapachy to częste przyczyny podrażnień.
• Dbaj o równowagę. Nawilżenie i regeneracja bariery hydrolipidowej to podstawa zdrowej skóry.
• Nie zwlekaj z wizytą u dermatologa. Jeśli zauważysz jakiekolwiek nieprawidłowości, niezwłocznie udaj się do specjalisty.

W naszych artykułach niczym mantrę powtarzamy, że każda skóra jest inna. Niezależnie od grupy etnicznej wykazuje indywidualne cechy i może mieć specyficzne wyzwalacze, które ją podrażniają. Dlatego zrozumienie własnej skóry to pierwszy krok na drodze ku jej właściwej pielęgnacji.

Bibliografia:

[1] Wesley, N. O., & Maibach, H. I. (2003). Racial (ethnic) differences in skin properties: the objective data. American journal of clinical dermatology, 4, 843-860.

[2] Fluhr, J. W., Darlenski, R., & Berardesca, E. (2008). Ethnic groups and sensitive skin: two examples of special populations in dermatology. Drug Discovery Today: Disease Mechanisms, 5(2), e249-e263.

[3] DeLeo, V. A., Taylor, S. C., Belsito, D. V., Fowler Jr, J. F., Fransway, A. F., Maibach, H. I., … & Taylor, J. S. (2002). The effect of race and ethnicity on patch test results. Journal of the American Academy of Dermatology, 46(2), S107-S112.

[4] Peer, R. P., Burli, A., & Maibach, H. I. (2022). Did human evolution in skin of color enhance the TEWL barrier?. Archives of Dermatological Research, 1-12.

[5] Kaufman, B. P., Guttman‐Yassky, E., & Alexis, A. F. (2018). Atopic dermatitis in diverse racial and ethnic groups—variations in epidemiology, genetics, clinical presentation and treatment. Experimental dermatology, 27(4), 340-357.

[6] Chiricozzi, A., Maurelli, M., Calabrese, L., Peris, K., & Girolomoni, G. (2023). Overview of atopic dermatitis in different ethnic groups. Journal of Clinical Medicine, 12(7), 2701.

[7] Ebisz, M., & Brokowska, M. (2015). Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka. Hygeia Public Health, 50(3), 467-473.