Probiotyki, czyli tzw. dobre bakterie, wpływają korzystnie na układ pokarmowy, odporność organizmu i kondycję skóry. Zazwyczaj przyjmuje się je w formie doustnej, jednak są skuteczne również jako składnik kosmetyków. Czy warto szukać kosmetyków z probiotykami? Jak bakterie probiotyczne sprawdzają się w produktach przeznaczonych dla dzieci?

Czym są probiotyki?

Probiotyki to drobnoustroje, które wywołują pozytywny efekt zdrowotny. Zastosowanie znajdują głównie w schorzeniach układu pokarmowego, ale nie tylko. Wykazują działanie wzmacniające odporność organizmu, a także wpływają na kondycję skóry. Bakterie probiotyczne są skuteczne w terapii atopowego zapalenia skóry i potencjalnie mogą zmniejszać zapotrzebowanie na leczenie miejscowymi glikokortykosteroidami [1]. Ponadto probiotyki poprawiają efektywność wchłaniania składników mineralnych, a także przyczyniają się do zwiększenia produkcji w organizmie witamin z grupy B. Mają więc kompleksowe działanie, trzeba jednak pamiętać, że badania naukowe dotyczą konkretnych szczepów bakterii. Dlatego zawsze należy sprawdzić, jaki szczep probiotyczny ma rzeczywiste dobroczynne działanie i na jakie schorzenia pomaga.

Probiotyki w kosmetykach

Skąd zainteresowanie probiotykami w kosmetologii? Jak zauważają autorzy jednej z publikacji dotyczącej probiotyków w kosmetykach [2], jeszcze dwadzieścia lat temu „terminy tak jak probiotyki, prebiotyki i mikrobiom były niespotykane w produktach kosmetycznych”. Dziś można się na nie natknąć dość często. Skąd ta zmiana? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy wyjść od mikrobiomu skóry.

Skóra człowieka jest zamieszkiwana przez bakterie tworzące mikrobiom. Zdecydowana większość z nich jest nieszkodliwa, a nawet więcej: ma pożyteczne działanie na skórę. Można je podzielić na trzy grupy [3]:

1) przejściowe drobnoustroje obecne sporadycznie i na krótko,

2) organizmy tymczasowe, które utrzymują się przez krótki czas (ale dłużej niż mikroorganizmy z grupy 1),

3) mikroorganizmy stale zamieszkujący skórę.

Naukowcy zauważyli, że mikrobiomem można „manipulować”, tzn. dostarczać pożytecznych drobnoustrojów, które kolonizują skórę. Stąd zainteresowanie bakteriami probiotycznymi w kosmetykach: angażując odpowiednie szczepy bakterii, można osiągnąć wiele korzyści: zastosowania probiotyków są szerokie pod względem rodzaju i zakresu działania.

Co wpływa na mikrobiom skóry?

Zanim przejdziemy do zastosowań probiotyków, jeszcze kilka zdań o mikrobiomie skóry. Zdrowy mikrobiom – czyli taki, w którym poszczególne mikroorganizmy pozostają w równowadze – jest istotny dla kondycji skóry. Trzeba o tym pamiętać, ponieważ mnóstwo czynników wpływa na mikrobiom. Co to za czynniki? Przede wszystkim pH skóry. Gdy jest prawidłowe – czyli kwaśne (pH skóry waha się między 4,7 – 5,6) – to chorobotwórcze mikroorganizmy mają trudniejsze warunki do kolonizacji skóry. Preparaty higieniczne, kremy nawilżające, środki do makijażu i inne kosmetyki mogą wpływać na pH skóry i w konsekwencji prowadzić do zaburzenia mikrobiomu skóry. Odczyn skóry jest również podwyższony u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, przez co ich skóra łatwiej podlega infekcjom.

Bytujące na skórze mikroorganizmy są więc wrażliwe na czynniki zewnętrzne i niewłaściwą pielęgnację. Czy zatem dostarczenie probiotyków wraz z kosmetykami może pomóc odbudować mikrobiom i tym samym poprawić kondycję skóry?

Probiotyki i pielęgnacja skóry

Probiotyki wpływają na skórę zarówno przyjmowane doustnie, jak i stosowane zewnętrznie wraz z preparatami kosmetycznymi. W kosmetykach najczęściej znajdują się bakterie z rodzaju Lactobacillus: L. acidophilus, L. bifidus, L. bulgaricus, L. casei czy L. lactis [4]. Wśród działania probiotyków na skórę warto wymienić [3,4,5]:

• łagodzenie stanu zapalnego w chorobach skóry takich jak AZS
• wzmacnianie odporności na chorobotwórcze patogeny
• zwiększanie odporności na czynniki zewnętrzne, np. alergeny
• przywracanie drobnoustrojów, których liczba spada z powodu łuszczycy
• odmładzanie tkanek skóry
• ochrona przed promieniowaniem UV
• pomoc w gojeniu oparzeń i blizn
• zmniejszanie objawów trądziku
• wspomaganie utrzymania homeostazy
• łagodzenie objawów łojotokowego zapalenia skóry
• wpływają na utrzymanie prawidłowego pH skóry
• zmniejszają fotostarzenie

Nowoczesna pielęgnacja wrażliwej skóry

Stosowanie probiotyków to wciąż nowa technika w kosmetologii. Badania są w dalszym ciągu prowadzone, ale już teraz wiele pozytywnych efektów zostało potwierdzone, a technologie są ciągle unowocześniane. Obecnie stosuje się również tzw. postbiotyki, czyli preparaty z mikroorganizmów nieożywionych lub ich składników, które zapewniają korzyści zdrowotne [6]. Kosmetyki postbiotyczne zawierają biofermenty – substancje pozyskiwane w procesie fermentacji, w której biorą udział bakterie probiotyczne. Co ważne, w postbiotykach nie znajdziesz żywych komórek bakterii. Dzięki temu nie występuje ryzyko niekontrolowanego wzrostu kultur bakteryjnych, a to zapewnia bezpieczne stosowanie preparatów. Ponadto postbiotyki wchodzą w interakcje z komórkami gospodarza i w porównaniu do probiotyków mają bardziej specyficzne działanie. Mają też dłuższy okres przydatności.

Chociaż probiotyki szturmem zdobywają kosmetologię, to trzeba pamiętać, że każda skóra jest inna. Znalezienie produktów, które będą najlepiej działać na Ciebie, może Ci chwilę zająć.

Bibliografia:

[1] Nowak, A., Slizewska, K., Libudzisz, Z., Socha, J. (2010). Probiotyki-efekty zdrowotne. Żywność Nauka Technologia Jakość, 17(4), 20-36.

[2] Puebla-Barragan, S., & Reid, G. (2021). Probiotics in cosmetic and personal care products: Trends and challenges. Molecules, 26(5), 1249.

[3] Huang, M. C. J., & Tang, J. (2015). Probiotics in personal care products. Microbiology Discovery, 3(1), 5.

[4] Wylężek, M. (2019). Probiotyki w kosmetykach. https://etwojfarmaceuta.pl/uroda/probiotyki-w-kosmetykach

[5] Al-Ghazzewi, F. H., Tester, R. F. (2014). Impact of prebiotics and probiotics on skin health. Beneficial microbes, 5(2), 99-107.

[6] Duarte, M., Oliveira, A. L., Oliveira, C., Pintado, M., Amaro, A., & Madureira, A. R. (2022). Current postbiotics in the cosmetic market—An update and development opportunities. Applied Microbiology and Biotechnology, 106(18), 5879-5891.