Kwasy humusowe to związki znajdujące szerokie zastosowanie, od medycyny i kosmetologii po agronomię. Chociaż ich działanie jest dobrze udokumentowane, to dla niektórych wciąż stanowi tajemnicę. Czym są i jakie pełnią funkcje? Czy ich używanie jest bezpieczne? Odpowiedzi poznasz w tym artykule.

Pochodzenie i budowa

Kwasy humusowe (substancje humusowe) to związki organiczne o dużej zawartości węgla. W przyrodzie są wszechobecne – odnajdziesz je zarówno w środowisku wodnym, jak i lądowym, np. w glebie i jeziorach. Najbardziej powszechne źródła substancji humusowych to torf, sapropel oraz węgiel brunatny (leonardyt).

Substancje humusowe dzielą się na trzy główne frakcje: kwasy huminowe, kwasy fulwowe oraz huminy. Poszczególne frakcje różnią się między sobą m.in. stopniem rozpuszczalności w wodzie oraz barwą. Powstają w skomplikowanych procesach biochemicznej kondensacji i polimeryzacji produktów rozkładu resztek pochodzenia roślinnego oraz produktów przemian materii mikroorganizmów. Innymi słowy, są produktem przekształcania materii organicznej. Ponieważ źródła tej materii mogą być różne, to powstanie dwóch identycznych struktur jest praktycznie niemożliwe. Pod względem chemicznym są to złożone struktury określane jako supercząsteczki.

Zastosowanie ogólne

Substancje humusowe mają ogromne znaczenie dla środowiska naturalnego i pełnią w nim wiele istotnych funkcji. Jedną z najważniejszych jest wpływ na właściwości fizyczne i chemiczne gleby oraz wzrost i rozwój roślin. Z tego powodu są powszechnie stosowane w rolnictwie, gdzie działają jako stymulator wzrostu roślin. Ich działanie jest tym bardziej pożądane, że mają naturalne pochodzenie (np. torf lub leonardyt) i są przyjazne dla ekosystemu: biorą udział w oczyszczaniu i unieszkodliwianiu zanieczyszczeń środowiska, przeciwdziałają pustynnieniu gleb oraz uczestniczą w procesie sekwestracji węgla, czyli gromadzenia węgla w glebie, dzięki czemu łagodzą negatywne skutki zmian klimatycznych.

Zastosowania agronomiczne to nie wszystko. Kwasy humusowe wykazują również właściwości cenne dla ludzi, m.in. działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. Z tego powodu korzysta się z nich w dermatologii i kosmetologii, weterynarii, medycynie naturalnej i balneologii. Ich działanie farmakologiczne i biologiczne zostało dobrze udokumentowane. Wykazano, że terapeutyczny efekt substancji humusowych obejmuje:

• hamowanie stanu zapalnego;
• hamowanie reakcji alergicznej;
• łagodzenie egzemy;
• przyspieszenie gojenia ran i oparzeń,
• działanie ochronne przed szkodliwym promieniowaniem UV.

Podsumowując, najważniejsze zastosowania substancji humusowych to:

• ochrona środowiska – remediacja zanieczyszczonych ekosystemów;
• medycyna weterynaryjna – żywienie zwierząt, profilaktyka chorób;
• medycyna i kosmetologia – działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, antykancerogenne, antyoksydacyjne, przeciwstarzeniowe, ochronne przeciw promieniowaniu UV, wspierające naturalny mikrobiom;
• inżynieria chemiczna – nanomateriały;
• agronomia i agrofizyka – działanie biostymulacyjne względem roślin, działanie kondycjonujące glebę.

Zastosowanie w medycynie

Substancje humusowe stosowane są w medycynie naturalnej od tysięcy lat. Chiński lekarz Li Shih-chen już w XVI wieku opisał ponad sześćdziesiąt zastosowań produktów naturalnych zawierających substancje humusowe. Swoimi obserwacjami Li Shih-chen wywarł duży wpływ na rozwój medycyny – nie tylko chińskiej, ale i europejskiej. Z kolei w tradycyjnej indyjskiej medycynie Ajurwedyjskiej z powodzeniem wykorzystywano Shilajt (jako Rasayana, czyli ogólny lek tonizujący), którego najbardziej aktywny składnik to kwas fulwowy.

Także w Europie medyczne zastosowanie źródeł kwasów huminowych ma długą tradycję. W medycynie uzdrowiskowej i balneoterapii od lat używa się torfu kompletnego i borowiny, które wspomagają m.in. leczenie chorób reumatycznych. Uzdrowiska w Polsce stosują unikalne wody humusowe w kuracjach pitnych. Wody te są także badane pod kątem możliwości wykorzystania ich w terapii chorób przebiegających z równoczesnym stanem zapalnym (w tym cukrzycy). Natomiast w Niemczech udowodniono pozytywny wpływ substancji humusowych na komfort życia pacjentów z zespołem jelita drażliwego.

Zastosowanie w kosmetologii: kosmetyki z kwasem huminowym

W dermatologii i kosmetologii dużym zainteresowaniem cieszą się ekstrakty torfowe i wyizolowane frakcje substancji humusowych. Dotychczas przeprowadzone badania udowodniły, że zewnętrzna aplikacja kwasów huminowych jest równie skuteczna, jak wewnętrzna, co przedstawiono w szerokim przeglądzie literatury opublikowanym w Phytotherapy Research.

Humitopic to pierwsze na polskim rynku kosmetyki, w skład których wchodzą kwasy humusowe. Substancje te są szczególnie skuteczne w pielęgnacji skóry wrażliwej, suchej, atopowej i skłonnej do podrażnień. Mają właściwości przeciwzapalne i regenerujące oraz są naturalnymi antyoksydantami. Kosmetyki z kwasem huminowym, fulwowym i naturalnymi emolientami tworzą produkt o synergistycznym działaniu. Nie tylko łagodzą i koją, ale również przyczyniają się do szybszej regeneracji i poprawy kondycji skóry.

Kosmetyki Humitopic zawierają skoncentrowane, wyizolowane ekstrakty kwasu huminowego i fulwowego w specjalnej formule opracowanej do pielęgnacji skóry problematycznej, dzięki czemu ich cenne właściwości zyskują dodatkową siłę.

Czy kosmetyki z kwasem huminowym są bezpieczne?

Wiele lat badań nad substancjami humusowymi pozwoliło określić ich szerokie korzystne właściwości, a także opisać profil bezpieczeństwa. Naukowcy przeprowadzili badania toksykologiczne, które potwierdziły, że substancje humusowe są bezpieczne nie tylko w postaci okładów, kąpieli i maści, ale również jako składniki preparatów stosowanych doustnie (wewnętrznie). Zatem preparaty zawierające kwasy humusowe można z powodzeniem i bez szkody dla zdrowia aplikować na skórę, błony śluzowe i doustnie.