Chorowanie na egzemę sprawia, że wiele życiowych decyzji nie jest tylko kwestią osobistych preferencji. Nieodpowiednie kosmetyki, źle dobrane ubrania czy dieta – wszystko to może prowadzić do zaostrzenia stanów zapalnych skóry, a w konsekwencji do świądu, bólu i cierpienia. Dlatego każdy wybór – nawet pozornie prozaiczny – rodzi u atopików pytania: czy na pewno mogę z tego korzystać? Posiadać tę rzecz? Zajmować się tym hobby? W dzisiejszym artykule odpowiemy na jedno z takich pytań, mianowicie: czy pacjenci z egzemą mogą posiadać i zajmować się psami?

Alergia na zwierzęta

Dlaczego w ogóle posiadanie psa miałoby być problemem dla atopików? Wszystko przez to, że kontakt ze zwierzętami domowymi wiąże się z wystawieniem na działanie ich alergenów – czyli antygenów wywołujących reakcję alergiczną. Dla pacjentów z egzemą oznacza to, że obcowanie z futrzastym przyjacielem może zaostrzać stany zapalne. Rzeczywiście tak jest – według doniesień naukowych styczność ze zwierzętami domowymi wpływa na nasilenie objawów kontaktowego i atopowego zapalenia skóry (Sybilski 2016).

Na tym sprawa jednak się nie kończy. Istnieje bowiem mrowie naukowych dowodów na to, że kontakty ze zwierzętami we wczesnym dzieciństwie pomagają wykształcić tolerancję na ich alergeny. Np. w jednym z badań naukowcy poddali obserwacji ponad milion dzieci. Stwierdzili, że kontakt z psami w 1. roku życiu powoduje dużo mniejsze ryzyko zachorowania na astmę w wieku 6 lat (Sybilski 2016). Potwierdza to popularnonaukowe intuicje, że psy i koty mogą zmniejszać ryzyko alergii u dzieci.

Trudności w pozyskaniu wiarygodnych danych

Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że badania poświęcone wpływowi kontaktu ze zwierzętami domowymi na alergie z natury są obarczone pewnymi limitacjami. Przede wszystkim z tego powodu, że trudno jest dokładnie określić intensywność ekspozycji na dany alergen. To dlatego, że zwierzęce alergeny z łatwością przenoszą się np. na ubraniach czy powierzchni przedmiotów – na których mogą zostać nawet do kilku lat po tym, gdy zwierzę zmieni miejsce zamieszkania (Sybilski 2016). Ponadto ankiety są konstruowane w różny sposób. W niektórych zwierzęta domowe są traktowane zbiorczo, w innych są podzielone na gatunki (czasami uwzględniając nawet te trzymane w domach rzadziej, np. chomiki, króliki czy ptaki), a ekspozycja na alergen nie zawsze jest dzielona na pośrednią i bezpośrednią. Nie ma się więc co dziwić, że otrzymywane wyniki są różne. Niemniej jednak naukowy konsensus jest taki, że wczesna ekspozycja (nawet prenatalna) na kontakt ze zwierzętami rzeczywiście zwiększa tolerancję na ich alergeny oraz zmniejsza ryzyko chorób alergicznych u dzieci.

Chcesz zmniejszyć ryzyko AZS u swojego dziecka? Kup psa!

Zszokował cię powyższy tytuł? Jest on jednak prawdziwy. Naukowcy przeprowadzili metaanalizę – czyli przestudiowali dotychczas opublikowane badania – w celu sprawdzenia, jaki wpływ na atopowe zapalenie skóry ma posiadanie zwierząt domowych. W tej konkretnej analizie sprawdzono aż 26 publikacji naukowych. Wnioski z badania mogą wydawać się zdumiewające. Okazało się bowiem, że kontakty ze zwierzętami domowymi w okresie dorastania zmniejszają ryzyko wystąpienia AZS u dzieci o około 25%! Czym jest to spowodowane? Badacze wysnuwają wniosek, że wystawienie młodego organizmu na kontakt z mikroflorą bakteryjną zwierząt pozytywnie wpływa na rozwój układu odpornościowego. Efekt ten nie występuje w przypadku ekspozycji na same koty (Pelucchi i in., 2013). Potwierdzają to inne analizy. Posiadanie zwierząt domowych nie zwiększa ryzyka egzemy, natomiast istnieją przekonujące dowody na to, że kontakt ze zwierzakami (zwłaszcza psami) może chronić przed wystąpieniem egzemy u dzieci (Langan i in., 2007).

Podobne wyniki dało nowe badanie opublikowane w 2022 roku. Naukowcy wykazali, że ekspozycja na psy w okresie prenatalnym oraz do 1 roku życia w znaczący sposób chroni przed wczesnym rozwojem egzemy – do 2 roku życia. Autorzy podkreślają jednak, że skutki w późniejszym dzieciństwie wciąż są nieznane (Eapen i in. 2022).

Chociaż hasło „kontakt z psami zmniejsza ryzyko wystąpienia AZS” może wydawać się kontrowersyjne, to aktualny stan wiedzy naukowej je jak najbardziej potwierdza.

Zwierzęta domowe mogą zaostrzać objawy egzemy

Zmniejszenie szansy na zachorowanie na egzemę to jedno, ale co w wypadku, kiedy ty lub ktoś z domowników już choruje, a chcielibyście posiadać psa? To już kompletnie inna sytuacja, która, niestety, nie daje optymistycznych przewidywań. Styczność z każdym psem – niezależnie od rasy – może potencjalnie wywoływać reakcję alergiczną i zaostrzać stany zapalne skóry. Nie oznacza to jednak, że pacjenci z egzemą skazani są na życie pozbawione kontaktu z czworonogami.

Pierwsza sprawa to wybór rasy. Tak, każdy pies potencjalnie uczula, ale nie każdy gubi sierść z taką samą intensywnością. Jeśli jesteś zaniepokojony alergią u któregoś z domowników, to wybierz psy o dłuższej sierści. Są one mniej podatne na linienie, a więc ryzyko negatywnej reakcji jest mniejsze (Pinheiro, 2022). Przy wyborze psa nie daj się jednak zwieść ogłoszeniom o hipoalergicznych psach, które miałyby jakoby nie uczulać – jest to koncepcja niepotwierdzona naukowo. Owszem, niektóre rasy mają mniejszy potencjał uczulający, ale zawsze ten potencjał istnieje.

Najważniejsze jest jednak zdiagnozowanie alergii: wykonanie testu skórnego lub badania krwi. Pozwoli to rozpoznać nie tylko, czy jesteś uczulona/y na psy, ale też jak ciężka jest potencjalna reakcja alergiczna. Dlatego kluczowe jest spotkanie się ze specjalistą – alergologiem, który pomoże ci określić, czy posiadanie zwierzaka to dobry pomysł.

Dobrze jest także wytresować psa w taki sposób, aby do niektórych pomieszczeń nie wchodził. Wtedy będziesz mieć bezpieczną, wolną od alergenów przestrzeń – chociaż trzeba pamiętać, że alergeny będą się przenosiły na innych domownikach.

Czy można trzymać w domu psa, gdy ma się egzemę?

Czy zatem pozbywać się zwierząt po zdiagnozowaniu egzemy? A może wręcz przeciwnie: trzymać ich jak najwięcej? Unikanie kontaktu ze zwierzętami nie działa prewencyjnie na atopowe zapalenie skóry. Za to posiadanie psa ma niewątpliwe korzyści psychologiczne – zwłaszcza dla dzieci. Niestety psy (i inne zwierzęta domowe) to potężne źródło alergenów, które mogą zaostrzać stany zapalne skóry. Co więcej, zwierzęta zwiększają liczebność roztoczy kurzu domowego, które również uczulają (Durska, n.d.). Dlatego zacznij od testów i konsultacji z alergologiem. Jeśli nie masz uczulenia na alergeny zwierzęce lub roztoczy kurzu domowego, to bez obaw możesz mieszkać z psem.

Bibliografia:

Durska, G., (n.d.) Czy atopowe zapalenie skóry wyklucza trzymanie w domu zwierząt? Mp.pl https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/68164,czy-atopowe-zapalenie-skory-wyklucza-trzymanie-w-domu-zwierzat dostęp 28.10.2022

Eapen, A. A., Sitarik, A. R., Cheema, G., Kim, H., Ownby, D., Johnson, C. C., Zoratti, E. (2022). Effect of prenatal dog exposure on eczema development in early and late childhood. The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice.

Langan, S. M., Flohr, C., Williams, H. C. (2007). The role of furry pets in eczema: a systematic review. Archives of dermatology, 143(12), 1570-1577.

Pelucchi, C., Galeone, C., Bach, J. F., La Vecchia, C., Chatenoud, L. (2013). Pet exposure and risk of atopic dermatitis at the pediatric age: a meta-analysis of birth cohort studies. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 132(3), 616-622.

Pinheiro, I. (2022). You Want a Dog. Someone in Your Home Has Eczema. What Do You Do? National Eczema. https://nationaleczema.org/blog/eczema-exercise/ dostęp 27.10.2022

Sybilski, A. J. (2016). Czy pozbywać się zwierząt po rozpoznaniu alergii? Medycyna po Dyplomie https://podyplomie.pl/medycyna/21394,czy-pozbywac-sie-zwierzat-po-rozpoznaniu-alergii dostęp: 27.10.2022