Fundamentem skutecznej terapii AZS jest właściwa pielęgnacja skóry. W tym celu wykorzystuje się specjalistyczne dermokosmetyki zawierające emolienty, czyli substancje zmiękczające, regenerujące i nawilżające skórę. Czym dokładnie są emolienty, jakie mają właściwości i dlaczego warto je stosować?

Dermokosmetyki podstawą terapii AZS

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła zapalna choroba skóry. Jej główna cecha to osłabienie bariery ochronnej skóry, co prowadzi do jej wysuszenia oraz zwiększenia podatności na zewnętrzne czynniki, takie jak zanieczyszczenia czy promieniowanie UV. Dlatego u osób chorych na AZS ważne jest odpowiednie nawilżanie, natłuszczanie i ochrona skóry. Dermatolodzy zalecają, aby leczenie wspomagać pielęgnacją skóry odpowiednimi kosmetykami.

Choć kosmetyki nie wyleczą choroby, to zapewniają upragnioną ulgę i nawilżenie, a także pomagają przywrócić naturalną funkcję bariery skórnej. Co więcej, mogą wydłużyć okresy bezobjawowe i tym samym opóźnić nawroty choroby. Poprawiają również wygląd powierzchni skóry, co wcale nie jest błahostką. Dzięki temu przyczyniają się bowiem do minimalizowania dyskomfortu i stresu z powodu wyglądu, a stres jest czynnikiem zaostrzającym stany zapalne.

Aby jednak kosmetyki spełniły te wszystkie funkcje, muszą mieć odpowiedni skład. Receptura preparatów stosowanych w terapii AZS bazuje na emolientach. Przyjrzyjmy im się bliżej.

Czym są emolienty?

Tradycyjnie emolientami nazywa się konkretne substancje pełniące funkcje zmiękczające, uelastyczniające i nawilżające skórę. Jednak obecnie termin ten stosuje się także po prostu do kosmetyków, które zawierają substancje o właściwościach emolientacyjnych. Emolienty wspomagają natłuszczenie i nawilżenie powierzchni skóry, a także chronią ją przed zewnętrznymi stresorami: bakteriami, zanieczyszczeniami, alergenami itp.

Emolienty stanowią podstawowy element terapii atopowego zapalenia skóry. W kuracji AZS wykorzystuje się dermokosmetyki, czyli takie preparaty, które zawierają wyższe stężenia składników nawilżających niż „zwykłe” produkty. Tego rodzaju środki należy stosować kilka razy dziennie, ponieważ zwykle ich efekt utrzymuje się maksymalnie do 6 godzin. Pielęgnacja skóry wykorzystująca emolienty może zmniejszyć konieczność leczenia sterydami.

Warto jeszcze dodać, że emolienty nie są nowym odkryciem. Stosowano je m.in. w starożytnym Egipcie i Chinach (w postaci olejów roślinnych) oraz Grecji (w postaci lanoliny, czyli tłuszczu pozyskiwanego z wełny owczej). Chociaż wtedy korzystano z nich raczej intuicyjnie, to teraz właściwości emolientów są naukowo przebadane i potwierdzone.

Właściwości i działanie emolientów

Emolienty to określenie stosowane do szerokiej gamy kosmetyków, które mogą mieć nieco odmienne działanie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze właściwości emolientów:

• Tworzenie okluzyjnego filmu na powierzchni skóry;
• Przywrócenie funkcji naturalnej bariery ochronnej skóry;
• Zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody – TEWL (z ang. transepidermal water loss);
• Zwiększenie elastyczności, zmiękczenie i wygładzenie skóry;
• Zmniejszenie uczucia świądu;
• Nawilżenie skóry;
• Poprawa uwodnienia warstwy rogowej naskórka;
• Regeneracja naskórka;
• Zabezpieczenie przed wnikaniem niepożądanych substancji mogących zaostrzać objawy AZS;

Które emolienty wybrać?

W kosmetykach znajdziesz zarówno naturalne, jak i syntetyczne emolienty. Te pierwsze to m.in. oleje roślinne (np. z pestek moreli, wiesiołka, konopny, słonecznikowy czy sojowy), które są bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – NNKT. Osoby z AZS mają zaburzony metabolizm NNKT (związane jest to ze zmianą aktywności enzymu delta-6-desaturazy), co prowadzi do nadmiernej suchości skóry. Kosmetyki zawierające NNKT zabezpieczają skórę przed utratą wody, a także zmniejszają uczucie świądu. Inne naturalne emolienty to np. masło shea, mączka owsiana i skwalan.

Z kolei wśród emolientów syntetycznych prym wiodą oleje mineralne (m.in. wazelina i parafina). Parafina ma silne właściwości okluzyjne, dzięki czemu pomaga zatrzymywać wilgoć na powierzchni skóry. Oleje mineralne to popularny składnik kosmetyków także z powodu ich stabilności – nie tracą swoich właściwości pod wpływem czynników zewnętrznych, np. temperatury. Nie są jednak idealne i mogą wywoływać niepożądane efekty, np. przyczynić się do rozwoju beztlenowych bakterii. Dlatego zazwyczaj sprawdzają się tylko w sytuacjach, kiedy wymagane jest szybkie wsparcie dla skóry. Ich długotrwałe stosowanie może zaburzyć funkcjonowanie bariery ochronnej skóry.

Które więc emolienty wybrać? Wybór odpowiedniego preparatu powinien być indywidualny i uzależniony m.in. od stanu klinicznego pacjenta, spodziewanego efektu czy wrażliwości na alergeny. Co do zasady najlepiej wybierać dermokosmetyki o jak najprostszym składzie. Wtedy ryzyko niepożądanej reakcji oraz ewentualnego zaostrzenia stanów zapalnych jest najmniejsze. Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na temat pożądanych składników kosmetyków na AZS, sprawdź nasz krótki poradnik.