Jedną z ważniejszych funkcji skóry jest ochrona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi: zanieczyszczeniami powietrza, promieniowaniem UV, drobnoustrojami itp. Zaburzenie tej funkcji może mieć daleko idące konsekwencje dla zdrowia, dlatego niezwykle istotne jest zapewnienie skórze odpowiedniej ochrony. Kluczową rolę w zachowaniu prawidłowej kondycji skóry odgrywają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).

Czym są niezbędne kwasy tłuszczowe?

Nazwy niezbędne kwasy tłuszczowe (EFA – z ang. Essential Fatty Acids) użyto po raz pierwszy już w 1929 roku (Zielińska, Nowak 2014). Wtedy też dwójka badaczy – George i Mildred Burr – przeprowadzili eksperymenty na szczurach, karmiąc je jedzeniem całkowicie pozbawionym tłuszczy. Zwierzęta, którym odebrano ten istotny element diety, rozwinęły nieprawidłowości skórne oraz miały zwiększoną transepidermalna (przeznaskórkową) utratę wody (TEWL, z ang. Transepidermal Water Loss). Nie to było jednak najbardziej spektakularnym odkryciem. Okazało się bowiem, że systematyczne wprowadzanie do diety produktów o bogatej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych odwraca te niekorzystne zmiany (Angelo 2012). Jak widać, niezbędne kwasy tłuszczowe rzeczywiście są niezbędne – zwłaszcza dla Twojej skóry.

Warto znać jeszcze podział kwasów tłuszczowych. W zależności od liczby wiązań wyróżnia się nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe; te drugie zaś dzieli się na jedno- oraz wielonienasycone (Zielińska, Nowak 2014). Do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WKT) należą kwasy z grupy omega-6: linolowy (LA), γ-linolenowy (GLA) i arachidonowy (AA) oraz z grupy omega-3: α-linolenowy (ALA), eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Spośród nich najważniejsze są kwasy LA i ALA, ponieważ nie są syntetyzowane w organizmie ludzkim. To właśnie one nazywane są niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT).

Funkcja kwasów tłuszczowych

Od czasów wspomnianych eksperymentów na szczurach minęło wiele lat i dziś jeszcze lepiej znamy funkcje, jakie pełnią wielonienasycone kwasy tłuszczowe w ludzkim organizmie. Kwasy omega-3 i omega-6 są niezbędne do syntezy lipidów (Nowicki, Barańska-Rybak 2007). Dzięki temu wspomagają regenerację bariery ochronnej oraz zmniejszają przeznaskórkową utratę wody. Oprócz tego wielonienasycone kwasy tłuszczowe poprawiają krążenie krwi, wspomagają leczenie otyłości i cukrzycy, a także są istotne w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych (np. Alzheimera).

Z perspektywy tematyki tego artykułu najważniejszy jest jednak wpływ WKT na barierę skóry, która chroni nas przed czynnikami zewnętrznymi. Rozmaite okoliczności mogą osłabiać tę barierę i tym samym zaburzać jej funkcję ochronną. Są to np. promieniowanie UV lub detergenty, a także choroby skóry takie jak egzema. WKT pomagają przywrócić prawidłową funkcjonalność bariery skórnej oraz jej zdrowy wygląd, a także zmniejszają suchość skóry i poprawiają jej kondycję, nawilżenie i elastyczność (Bojarowicz, Woźniak 2008).

Oleje roślinne – zbawienie dla skóry?

Skoro już wiemy, jak ważne dla prawidłowej pielęgnacji skóry (zwłaszcza problematycznej, chorej lub skłonnej do podrażnień) są NNKT, to dobrze dowiedzieć się jeszcze, skąd można je czerpać. Popularne są oleje roślinne, np. z rokitnika (ogromne ilości kwasu alfa-linolenowego), wiesiołka (duża zawartość kwasów tłuszczowych omega-6) czy też olej konopny. Ten ostatni cechuje się nie tylko składem bogatym w NNKT, ale również właściwościami przeciwutleniającymi i przeciwzapalnymi. Zawiera całą gamę witamin: A, D, E, K, B1 oraz B2. Ma potwierdzone naukowo właściwości odmładzające oraz wzmacniające barierę ochronną skóry (Gąbka i in. 2021). To wciąż nie wszystko! Olej konopny wspomaga leczenie łuszczycy, łagodzi stany zapalne i pomaga w redukcji zmian trądzikowych (Caputa, Nikiel-Loranc 2019).

Czy aby skorzystać z nieocenionych właściwości kwasów tłuszczowych trzeba zażyć je dosutnie? Nie trzeba! NNKT zachowują skuteczność przy stosowaniu zewnętrznym. Dlatego naturalne oleje są często składnikiem emolientów – dermokosmetyków nawilżających, które stanowią fundament terapii egzemy (Nowak i in. 2016). Oprócz wspomnianych wyżej olejów z rokitnika, wiesiołka i konopnego wykorzystuje się jeszcze olej marula, ryżowy czy ze słonecznika.

Poszczególne oleje roślinne różnią się nieco zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, jednak wszystkie zawierają duże ilości kwasów omega 3 i omega 6 (w tym kwasu gamma-linolenowego – GLA). Dlatego stanowią cenną pomoc dla osób z atopią lub łuszczycą. Ponadto ze względu na naturalne pochodzenie nie podrażniają skóry. Jeden z głównych efektów AZS to zaburzona bariera skórna. NNKT skutecznie przywracają funkcję ochronną skóry, dzięki czemu pomagają chronić ją przed zagrożeniami z zewnątrz. Ponadto wygładzają i nawilżają skórę, co czyni z nich wyjątkowo pożądany składnik nowoczesnych emolientów.

Bibliografia:

Angelo G. (2012) Essential Fatty Acids and Skin Health Essential Fatty Acids and Skin Health | Linus Pauling Institute | Oregon State University dostęp: 29.08.2022

Bojarowicz, H., Woźniak, B. (2008). Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę. Problemy Higieny i Epidemiologii, 89(4), 471-475.

Caputa, J., Nikiel-Loranc, A. (2019). Zastosowanie oleju konopnego w kosmetologii. Kosmetologia Estetyczna, 8(4), 461-462.

Gąbka, I., Dalmata, W., Rzepa, P., Hetman, W. (2021). OLEJE ROŚLINNE–ZASTOSOWANIE W PIELĘGNACJI SKÓRY. ІНТЕГРАЦІЯ СВІТОВИХ НАУКОВИХ ПРОЦЕСІВ ЯК ОСНОВА СУСПІЛЬНОГО ПРОГРЕСУ, 173.

Nowak, A., Popko, M., & Klimowicz, A. (2016). Preparaty pochodzenia roślinnego w pielęgnacji skóry u chorych z łuszczycą. Postępy Fitoterapii, 4, 332-337.

Nowicki, R., & Barańska-Rybak, W. (2007). Olej z wątroby rekina jako terapia wspomagająca w atopowym zapaleniu skóry. Polski Merkuriusz Lekarski, 22(130), 312-313.

Wright, S. (1989). Essential fatty acids and the skin. Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids, 38(4), 229-236.

Zielińska, A., Nowak, I. (2014). Kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych i ich znaczenie w kosmetyce. Chemik, 68(2).