Atopowe zapalenie skóry to jedna z najpowszechniejszych chorób skóry na świecie. Jest ciężka sama w sobie, a dodatkowo często towarzyszą jej choroby współistniejące, np. alergia pokarmowa. W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia naukowe wskazujące na związek atopii z nadwagą. Jaki jest ów związek i czy utrata wagi pomoże w walce ze stanami zapalnymi skóry?

AZS – choroba XXI wieku

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła dermatoza, czyli choroba skóry. Objawia się m.in. charakterystycznymi zmianami skórnymi oraz uporczywym świądem. Ma złożoną patogenezę i obecnie uważa się, że jest wywoływana zarówno przez czynniki genetyczne i immunologiczne, jak i środowiskowe (Hülpüsch i in., 2021). Wśród tych ostatnich wymienia się np. zanieczyszczenia powietrza. Dlatego naukowcy uznają AZS za chorobę cywilizacyjną, ponieważ z powodu postępującej urbanizacji rośnie zagrożenie ze strony polutantów (czyli cząsteczek zanieczyszczeń), a w konsekwencji wzrasta zachorowalność na różne rodzaje egzemy. Obecnie szacuje się, że atopowe zapalenie skóry dotyka 2,4% populacji na świecie, a w niektórych regionach odsetek ten sięga nawet 20% (Urban i in. 2021).

Zatem przyczyny wystąpienia AZS są złożone. A czy wśród owych przyczyn mogą znaleźć się problemy z nadwagą?

Nadwaga – problem cywilizacyjny

Otyłość, czyli stan, w którym zwiększenie masy tkanki tłuszczowej osiąga patologiczny poziom, staje się problemem cywilizacyjnym. Nie dość, że zwiększa się liczba ludzi cierpiących z powodu nadwagi, to również konsekwentnie spada próg wiekowy osób z nadmierną masą ciała (Przybylska i in., 2012). Czyli z problemem muszą zmagać się coraz młodsze osoby, co jest niebezpiecznym zjawiskiem, gdyż otyłość zwiększa ryzyko chorobowości oraz śmiertelności. W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku liczba osób do 18 roku życia zmagających się z otyłością wzrosła trzykrotnie. W Europie co piąte dziecko boryka się z nadwagą.

Zarówno nadwaga, jak i atopowe zapalenie skóry stają się więc rosnącym problemem. Czy jest między nimi jakiś związek?

Wyprysk atopowy i otyłość: badanie populacyjne

Naukowcy przeprowadzili duże badanie populacyjne, w którym przeanalizowano 441 746 osób z AZS oraz 1 849 722 osoby bez AZS (Ascott i in., 2021). Osoby z obu grup były dobrane pod względem wieku i płci; wzięto również pod uwagę okoliczności takie jak spożywanie alkoholu w dużych dawkach, palenie czy chorowanie na depresję. Dzięki temu zminimalizowano wpływ wszystkich innych czynników na wyniki. Okazało się, że osoby z wypryskiem atopowym częściej miały nadwagę lub otyłość niż osoby niechorujące na AZS. Badacze skonkludowali, że między atopią a nadwagą istnieje związek, choć zaznaczają, że jest on niewielki. Znikał on całkowicie w przypadku, gdy objawy atopii były wyjątkowo ciężkie.

Podobne wyniki dało badanie przeprowadzone na młodzieży w wieku od 10 do 17 lat (Silverberg i Simpson, 2014). Sprawdzono w nim stan zdrowia aż 45 897 nastolatków. Co się okazało? Częstość występowania nadwagi u młodzieży z wypryskiem atopowym wyniosła 20,3%, a u młodzieży bez wyprysku 15,4%. Również otyłość zdarzała się częściej u osób chorujących na AZS, choć w tym wypadku różnica była mniejsza: 16,8% dla osób z wypryskiem i 15,4% dla osób bez wyprysku.

Z czego wynika związek między nadwagą i atopią?

Chociaż potwierdzono związek między egzemą a masą ciała, to dokładna natura tej zależności wciąż jest nieznana. Możliwe, że odpowiadają za nią genetyka, zmiany w mikrobiomie jelitowym, dieta i styl życia lub dysfunkcje bariery skórnej („Can losing weight improve eczema?” 2022). Trzeba pamiętać, że zachorowanie na atopowe zapalenie skóry wiąże się ze znacznym pogorszeniem jakości życia. Ostry świąd nie daje spać, co powoduje problemy z koncentracją. AZS często prowadzi także do obniżonej samooceny, co utrudnia relacje społeczne w pracy czy szkole. Wszystko to prowadzi do stresu lub nawet depresji, a tego typu zaburzenia emocjonalne mogą skutkować przyrostem wagi (Kłósek, 2016). Z drugiej strony w omówionym wyżej badaniu (Ascott i in., 2021) wzięto pod uwagę czynniki takie jak depresja i nie wpłynęły one na wyniki, co sugeruje, że nie mają wpływu na związek między atopią a nadwagą.

Sprawę komplikuje fakt, że u pacjentów z egzemą pocenie się często wywołuje zaostrzenia stanów zapalnych (Takahagi i in., 2018). Dlatego mogą one mieć uzasadnione opory przed uprawianiem intensywnych ćwiczeń, a tym samym większą szansę na nadwagę.

Czy obniżenie masy ciała zmniejsza objawy AZS?

Zatem co jest przyczyną czego? Czy to nadwaga zwiększa ryzyko wystąpienia wyprysku atopowego, czy na odwrót? Z jednej strony AZS powoduje pogorszenie jakości życia, co może przyczyniać się do nadwagi. Z drugiej zaś otyłość może osłabiać funkcję bariery naskórkowej oraz zwiększa potliwość i w efekcie przeznaskórkową utratę wody, w konsekwencji zaostrzając symptomy egzemy (Ascott i in., 2021). Przeprowadzono również niewielkie badanie na grupie 40 pacjentów z egzemą atopową, które wykazało, że redukcja masy ciała powoduje znaczne zmniejszenie objawów AZS (Jung i in., 2020). Wciąż nie wiadomo jednak, czy poprawa stanu zdrowia atopików jest bezpośrednio spowodowana chudnięciem, czy też innymi czynnikami, np. lepszym samopoczuciem po uprawianiu ćwiczeń.

Niemniej jednak nie da się ukryć, że aktywność fizyczna może pomóc nie tylko w problemach z nadwagą, ale również przy schorzeniach skóry. Trzeba jednak mieć na uwadze, że pot może wyzwalać stany zapalne. Jak więc ćwiczyć, aby z aktywności czerpać korzyści, a jednocześnie uniknąć bólu i pieczenia skóry? Kluczem jest odpowiedni dobór ćwiczeń. Więcej dowiesz się z naszego artykułu: jakie ćwiczenia uprawiać, gdy ma się AZS?

Bibliografia:

Ascott, A., Mansfield, K. E., Schonmann, Y., Mulick, A., Abuabara, K., Roberts, A., Langan, S. M. (2021). Atopic eczema and obesity: a population‐based study. British Journal of Dermatology, 184(5), 871-879.

Can losing weight improve eczema? (2022) Medical News Today

https://www.medicalnewstoday.com/articles/can-losing-weight-improve-eczema dostęp 25.11.2022

Hülpüsch, C., Weins, A. B., Traidl‐Hoffmann, C., Reiger, M. (2021). A new era of atopic eczema research: Advances and highlights. Allergy, 76(11), 3408-3421.

Jung, M. J., Kim, H. R., Kang, S. Y., Kim, H. O., Chung, B. Y., Park, C. W. (2020). Effect of weight reduction on treatment outcomes for patients with atopic dermatitis. Annals of Dermatology, 32(4), 319.

Kłósek, P. (2016). Rola stresu psychologicznego w neuroendokrynnej regulacji pobierania pokarmu i powstawaniu otyłości. In Forum zaburzeń metabolicznych (Vol. 7, No. 3, pp. 111-118).

Przybylska, D., Kurowska, M., Przybylski, P. (2012). Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej. Hygeia public health, 47(1), 28-35.

Silverberg, J. I., Simpson, E. L. (2014). Association between obesity and eczema prevalence, severity and poorer health in US adolescents. Dermatitis, 25(4), 172-181.

Takahagi, S., Tanaka, A., & Hide, M. (2018). Sweat allergy. Allergology International, 67(4), 435-441.

Urban, K., Chu, S., Giesey, R. L., Mehrmal, S., Uppal, P., Nedley, N., Delost, G. R. (2021). The global, regional, and national burden of atopic dermatitis in 195 countries and territories: an ecological study from the Global Burden of Disease Study 2017. JAAD international, 2, 12-18.