Skóra głowy wymaga pieczołowitej i ostrożnej pielęgnacji. Mieszek włosowy jest niezwykle wrażliwy. Nieprawidłowa opieka może prowadzić do wypadania włosów, a także zakażeń i chorób skóry. U osób z egzemą bariera skórna jest osłabiona, a więc są one jeszcze bardziej narażone na negatywny wpływ czynników zewnętrznych. Jakich błędów w pielęgnacji skóry głowy się wystrzegać? Pielęgnacja skóry głowy u osób z egzemą – dobre i złe nawyki.

Czy egzema dotyczy skóry głowy?

Egzema to zbiorcza nazwa dla chorób zapalnych skóry. Najczęściej występującym rodzajem egzemy jest atopowe zapalenie skóry (AZS) – bywa, że terminy te są używane synonimicznie, choć nie jest to poprawne.

Na naszym blogu pisaliśmy o AZS wielokrotnie, ale dla szybkiego przypomnienia: to zapalna dermatoza o przewlekłym charakterze. Objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem i ostrym świądem. AZS powoduje znaczną obniżenie jakości życia pacjentów, często prowadzi do problemów ze snem, koncentracją, zaburzonej samooceny, a nawet depresji.

Wyprysk pojawia się głównie na twarzy, kończynach i tułowiu, ale może obejmować całe ciało, w tym także skórę głowy [1]. Skóra głowy, tak jak i innych części ciała, może być objęta stanem zapalnym, może swędzieć i być odwodniona.

Warto dodać, że AZS odbija się na skórze głowy i włosach także pośrednio. Bariera skórna pacjentów z atopią jest osłabiona, a przez to bardziej podatna na penetrację czynników zewnętrznych. Ich skóra jest wrażliwa na podrażnienia i mikrouszkodzenia. Z tych powodów wiele preparatów do pielęgnacji i stylizacji włosów, odżywek, szamponów itp. może nasilać stany zapalne i wywoływać wyprysk. W ciężkich przypadkach egzemy może nawet dochodzić do wypadania włosów lub brwi [2].

Jaki szampon wybrać, gdy ma się AZS?

Nieodpowiedni szampon może podrażniać skórę głowy i na całym ciele. Dlatego unikaj składników takich jak silne detergenty, np. SLS lub SLES. Mogą one wywoływać podrażnienia, zwłaszcza u osób z wrażliwą skórą. Szampony bez SLS mogą się mniej pienić, ale to nie oznacza, że gorzej czyszczą głowę. Ponadto pacjenci z egzemą powinni wybierać szampony bez substancji zapachowych, które mają wysoki potencjał alergizujący. Do tej grupy należą także naturalne olejki zapachowe.

A jakich składników szukać? Warto polecić ocet jabłkowy. Składnik ten przywraca naturalne (czyli kwaśne) pH skóry głowy. To bardzo ważne, ponieważ wiele tradycyjnych mydeł i szamponów podwyższa pH, tym samym stwarzając dogodne warunki do rozwoju chorobotwórczych drobnoustrojów. Ocet jabłkowy pomaga zaradzić temu problemowi, a ponadto oczyszcza skórę głowy oraz normalizuje pracę gruczołów łojowych. Działa nie tylko na skórę, ale i na włosy: domyka łuski oraz zwiększa miękkość i elastyczność włosów. To wciąż nie wszystko! Istnieją bowiem badania, które wskazują, że ocet jabłkowy ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne [4].

Innym składnikiem, na który warto zwrócić uwagę, jest pantenol. To substancja o właściwościach nawilżających, która dodatkowo zmiękcza naskórek. Ponadto ogranicza przeznaskórkową utratę wody (TEWL, z ang. transepidermal water loss) oraz wspomaga gojenie mikrouszkodzeń. Z łatwością przenika przez naskórek i przekształca się w witaminę B5 [5]. Działa także na włosy, stymulując ich wzrost oraz poprawiając nawilżenie.

Ocet jabłkowy, pantenol i wiele innych drogocennych składników takich jak betaina, niacynamid czy alantoina znajdziesz w szamponie Humitopic.

Prawidłowe mycie skóry głowy – metoda kubeczkowa

Samo dobranie odpowiedniego szamponu to nie wszystko. Ważna jest także technika mycia. W tym celu polecamy tzw. metodę kubeczkową.

Metoda kubeczkowa polega na rozcieńczeniu szamponu przed nałożeniem go na głowę. Do kubeczka lub innego pojemniczka wlej szampon oraz odrobinę wody. Spień mieszaninę, a uzyskaną pianę nałóż na skórę wody. Opuszkami palców delikatnie umyj skórę głowy. Pamiętaj, aby nie się nie drapać. Na koniec spłucz szampon letnią wodą – zbyt gorąca otwiera łuski włosa i szkodzi skórze.

Metoda kubeczkowa jest genialna w swojej prostocie. Rozcieńczony szampon efektywnie dociera do skóry głowy oraz łatwo się spłukuje. To istotne, ponieważ niespłukany szampon może być przyczyną wielu problemów – zwłaszcza jeśli ma się skórę wrażliwą, łuszczącą się lub atopową. Dodatkowo spieniony szampon działa delikatniej, a co za tym idzie, minimalizuje ryzyko podrażnień. Metoda kubeczkowa to także sposób na oszczędność, ponieważ dzięki niej szampon jest bardziej wydajny: możesz użyć mniej preparatu, niż aplikując szampon bezpośrednio na skórę głowy, a uzyskane efekty będą takie same, a nawet lepsze.

A co z proporcjami? Ile wody, a ile szamponu powinno się wlać do kubeczka? To kolejna zaleta tej metody: pozwala ona na pewną dowolność w dobieraniu proporcji. Standardowe zalecenia to jedna pompka szamponu na około 6 łyżek wody. Jeśli jednak jesteś niezadowolona z efektów, możesz te proporcje dostosowywać i np. rozrzedzić szampon bardziej, aby jego działanie było jeszcze delikatniejsze.

Suszenie włosów. Jak suszyć, aby nie szkodzić skórze?

Szampon wybrany, metoda kubeczkowa zastosowana, skóra głowy umyta – a więc czas na suszenie. Niestety, gdy choruje się na egzemę, to nawet ten zabieg może przysporzyć problemów. Gorące powietrze wysusza skórę, a z powodu choroby już jest ona bardziej wysuszona niż skóra zdrowia. W konsekwencji skóra będzie bardziej osłabiona oraz narażona na podrażnienia i mikrouszkodzenia. Czy to znaczy, że trzeba zrezygnować z suszenia włosów po kąpieli? Niekoniecznie. Należy jednak pamiętać o kilku rzeczach.

Jak suszyć włosy, gdy masz egzemę?

• Używaj suszarki na chłodnym ustawieniu. Chłodne powietrze nie wysusza skóry tak bardzo jak gorące.
• Zanim zaczniesz suszenie, zaaplikuj emolient i załóż ubrania. W ten sposób osłonisz skórę, a powietrze z suszarki nie będzie leciało na plecy i inne części ciała.
• Trzymaj suszarkę w odległości minimum 15 cm od głowy.
• Chroń przed strumieniem powietrza dłonie. Nie przeczesuj włosów palcami. Możesz użyć bawełnianych rękawiczek.
• Najlepiej pochyl głowę i susz zwisające w dół włosy. Dzięki temu powietrze z suszarki nie będzie uderzało w szyję.

Stylizacja i farbowanie

Do produktów stylizujących włosy należą rozmaite żele, lakiery, płyny oraz produkty nabłyszczające czy zmniejszające puszenie się włosów. Wybierając tego typu kosmetyki należy unikać podobnych składników, jak w przypadku szamponów. Pamiętaj, że wszystkie produkty, nawet te o stosunkowo bezpiecznym składzie, mogą wywoływać podrażnienia. Dlatego gdy stany zapalne są zaostrzone, powinno się zrezygnować z produktów do stylizacji. A nawet wtedy, gdy AZS jest w remisji, należy zachować szczególną ostrożność. Pielęgnacja i stylizacja włosów powinna być jak najprostsza. Nowe produkty wprowadzaj pojedynczo, tak aby upewnić się, że nie wywołują niepożądanej reakcji.

A co z farbami do włosów? Tutaj także wybór dostępny dla pacjentów z dermatozami jest ograniczony. Trwałe farby zawierają parafenylenodiaminę (PPD) – substancję silnie uczulającą. Atopicy powinni unikać produktów z PPD. Najwyższe stężenie PPD jest w farbach czarnych, brązowych, kasztanowych i rudych [6].

Jaka jest alternatywa? Półtrwałe farby do włosów zazwyczaj nie zawierają PPD, ale wciąż może się to zdarzyć, dlatego zawsze trzeba studiować skład. Niestety nie ma produktów do koloryzacji włosów przeznaczonych specjalnie dla osób z egzemą. Zawsze więc istnieje pewne ryzyko niepożądanej reakcji. Dlatego lepiej udać się do specjalisty, niż farbować włosy samodzielnie. Osoba z odpowiednim doświadczeniem powinna być w stanie pofarbować włosy, nie dotykając skóry głowy, co ograniczy ryzyko podrażnienia.

Właściwa pielęgnacja = zdrowa skóra głowy

Pielęgnacja skóry głowy, gdy choruje się na egzemę, powinna być jak najprostsza. W kosmetykach unikaj składników mogących podrażnić skórę, takich jak silne konserwanty i substancje zapachowe. W przypadku, gdy intensywność wyprysku wzrasta, dobrze zrezygnować z produktów do stylizacji i postawić tylko na łagodny szampon. Na zdrową skórę (w tym skórę głowy) wpływ mają także czynniki zewnętrzne (np. pogoda) oraz emocje takie jak stres. Więcej pisaliśmy o tym niejednokrotnie na naszym blogu – zachęcamy do lektury.

Bibliografia:

[1] Baron, S. E., Cohen, S. N., Archer, C. B., & British Association of Dermatologists and Royal College of General Practitioners. (2012). Guidance on the diagnosis and clinical management of atopic eczema. Clinical and experimental dermatology, 37(s1), 7-12.

[2] Van Onselen, J. (2023) Haircare and eczema

[3] Lambers, H., Piessens, S., Bloem, A., Pronk, H., Finkel, P. (2006). Natural skin surface pH is on average below 5, which is beneficial for its resident flora. International journal of cosmetic science, 28(5), 359-370.

[4] Ousaaid, D., Mechchate, H., Laaroussi, H., Hano, C., Bakour, M., El Ghouizi, A., El Arabi, I. (2021). Fruits vinegar: Quality characteristics, phytochemistry, and functionality. Molecules, 27(1), 222.

[5] Tataruch, K., & Kucia, M. (2022). PRZYJAZNE ŚRODOWISKU KOSMETYKI WATERLESS. Management & Quality/Zarządzanie i Jakość, 4(3).

[6] Kieć-Świerczyńska, M., Kręcisz, B., & Świerczyńska-Machura, D. (2007). Rosnąca rola alergii zawodowej i pozazawodowej na parafenylenodiaminę. Med Pr, 58(2), 131-7.