Pieluszkowe zapalenie skóry: przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie

Pieluszkowe zapalenie skóry to jedna z najczęstszych chorób skóry wśród noworodków i niemowląt. Zwykle dotyka dzieci w wieku 7-12 miesięcy, ale może także dotyczyć dorosłych lub osób starszych noszących pieluchomajtki. Dowiedz się, czym jest pieluszkowe zapalenie skóry, poznaj jego przyczyny i objawy oraz skuteczne metody leczenia i zapobiegania.

Co to jest pieluszkowe zapalenie skóry?

Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) to stan zapalny skóry powstający w okolicach intymnych, w miejscu przylegania do ciała pieluszki [1, 2]. Najczęściej jest spowodowane długotrwałym kontaktem skóry z wilgocią i drażniącymi substancjami zawartymi w moczu i kale. Choć główną cechą charakteryzującą PZS są nie czynniki go wywołujące (takie jak wilgoć), lecz miejsce występowania stanu zapalnego, czyli okolice pieluszkowe.

PZS może występować u osób dorosłych, ale najczęściej dotyczy niemowląt. W pierwszych miesiącach życia skóra dziecka jest niezwykle delikatna i cienka. Ponadto bariera skórna dopiero się kształtuje, przez co skóra dzieci jest bardziej narażona na wszelkie czynniki podrażniające [3]. Dlatego pieluszkowe zapalenie skóry dotyka wiele niemowląt i jest częstym wyzwaniem dla świeżo upieczonych rodziców (zwłaszcza, jeśli to ich pierwsze dziecko).

Objawy pieluszkowego zapalenia skóry

Przebieg pieluszkowego zapalenia skóry jest zazwyczaj łagodny. Główne objawy to przypominający odparzenia rumień i zapach amoniaku. Oprócz tego mogą wystąpić drobne krostki lub łuszczące się plamy, a w cięższych przypadkach ostre wykwity skórne takie jak obrzęk czy pęcherzyki. Miejscem występowania zmian są obszary skóry, które mają kontakt z pieluchą. Czasem pojawia się również świąd, a dziecko staje się bardziej drażliwe – maluchy, które wcześniej były spokojne, mogą nagle zacząć reagować płaczem przy zmianie pieluchy.

Pokłosiem objawów skórnych PZS u dzieci są zmiany emocjonalne takie jak wzmożony płacz lub pobudzenie, problemy ze snem i stres.

Pieluszkowe zapalenie skóry – przyczyny

Skóra w pieluszce jest narażona na szereg czynników. Przede wszystkim ma wyższe pH niż skóra bez pieluszki, co sprzyja rozwojowi chorobotwórczych drobnoustrojów [4]. W warunkach dłuższego kontaktu ze skórą mocz i kał mogą wywoływać podrażnienia. Ponadto kał zawiera enzymy o potencjale podrażniającym. Pielucha, jeśli nie jest zmieniana wystarczająco często i nie przepuszcza odpowiednio powietrza, stwarza idealne warunki do rozwoju bakterii i grzybów.

Z występowaniem PZS są często związane grzyby z kategorii Candida (konkretnie gatunek Candida albicans). Wysypkę w okolicy pieluszkowej mogą powodować także bakterie takie jak Staphylococcus aureus. Kolonizacja tymi bakteriami jest bardziej prawdopodobna u dzieci z atopowym zapaleniem skóry [5].

Inne czynniki zakaźne wywołujące podrażnienia i stany zapalne okolicy pieluszkowej to m.in. wirusy (np. opryszczka), pasożyty (np. świerzb) czy inne grzyby.

Podsumowując, na wzrost ryzyka wystąpienia pieluszkowego zapalenia skóry wpływają:

uszkodzenia mechaniczne skóry (np. spowodowane pocieraniem skóry),
nieprawidłowa pielęgnacja,
biegunka,
niewłaściwa dieta (wpływa na skład kału),
częstość oddawania moczu,
antybiotykoterapia,
zakażenia chorobotwórczymi drobnoustrojami,
ogólny stan zdrowia.

Pieluszkowe zapalenie skóry – terapia

Domowe sposoby na pieluszkowe zapalenie skóry

Podstawowe domowe sposoby na terapię PZS to:

pozostawienie dziecka na pewien czas bez pieluchy,
łagodne przemywanie okolicy pieluszkowej ciepłą, przegotowaną (ale nie gorącą) wodą, a następnie jej delikatne osuszenie (bez gwałtownego pocierania),
kąpiel w soli morskiej lub nadmanganianie potasu – to substancje o właściwościach antyseptycznych i oczyszczających, które mogą pomóc załagodzić podrażnienia skóry [6, 7, 8].

Pieluszkowe zapalenie skóry – rekomendacja dermatologów

Łagodne formy PZS leczy się przy pomocy emolientów – specjalistycznych dermokosmetyków o działaniu nawilżającym i natłuszczającym, a także często (w zależności od konkretnego preparatu) przeciwzapalnym czy przeciwświądowym [9]. Emolienty, choć nie są lekami, to w skuteczny sposób poprawiają nawilżenie skóry, zmniejszają przeznaskórkową utratę wody (TEWL, z ang. transepidermal water loss) oraz wspomagają odbudowę bariery naskórkowej. Niektóre emolienty można stosować już od 1. dnia życia. Przykładem są kosmetyki Humitopic Baby.

Pozostałe rady

Jeśli pieluszkowe zapalenie skóry ma cięższą postać, to konieczne może być zastosowanie kortykosteroidów (czasami w połączeniu z antybiotykami). Trzeba przy tym pamiętać, że takie leczenie zawsze podejmuje się pod kontrolą lekarza, stosując tylko środki przez niego przepisane w ustalonych dawkach. W przypadku gdy przy PZS występuje także zakażenie, należy stosować preparaty przeciwbakteryjne lub przeciwgrzybicze (w zależności od rodzaju zakażenia).

Kiedy udać się do lekarza?

Jeśli po kilku dniach stosowania podstawowych metod domowych nie ma poprawy, a stan zapalny zdaje się pogarszać, należy udać się do lekarza. Specjalista może zalecić mocniejsze preparaty: kortykosteroidy, antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze czy przeciwbakteryjne, jeśli zapalenie ma charakter infekcyjny. Jeśli dziecko ma alergie skórne lub atopowe zapalenie skóry, leczenie powinno być skonsultowane jak najszybciej, aby dobrać właściwe środki.

Pieluszkowe zapalenie skóry – profilaktyka

Leczenie PZS może przysporzyć pewnych trudności, dlatego przede wszystkim należy mu zapobiegać. Profilaktyka jest w tym przypadku dużo łatwiejsza i opiera się m.in. na prawidłowej higienie okolic pieluszkowych. Oto, jak zapobiegać pieluszkowemu zapaleniu skóry:

Z uwagą wybieraj pieluszki. Najlepiej takie, które nie zawierają chloru, kompozycji zapachowych, lateksu oraz nadruków i zabarwień. Dobrze jest wybierać pieluszki oddychające, wyposażone w mikroporowate błony, jak również pieluszki w rozmiarze większym niż wynika to z wieku dziecka.
Utrzymuj okolice pieluszkowe dziecka w suchości poprzez częste zmienianie pieluch (nie rzadziej niż co 4 godziny, a lepiej jeszcze częściej; u noworodków i w przypadku biegunki lub częstomoczu nawet co 1-2 godziny).
Przy każdej zmianie pieluchy dokładnie myj skórę wodą i środkami bez zawartości mydła oraz alkoholu, a także delikatnie osuszaj skórę, bez pocierania.
Unikaj silnych detergentów do prania ubranek dziecięcych.
Używaj kremów ochronnych i emolientów – emolienty działają także profilaktycznie, wzmacniając barierę ochronną skóry i tym samym chroniąc ją przed czynnikami drażniącymi i zakażeniami.

Kosmetyki Humitopic na PZS

Pieluszkowe zapalenie skóry to problem, który dotyka coraz więcej niemowlaków. Odpowiednia pielęgnacja i profilaktyka mogą pomóc zapobiec jego wystąpieniu lub złagodzić objawy. Pamiętaj o częstej zmianie pieluch oraz stosowaniu delikatnych środków pielęgnacyjnych. W pielęgnacji wrażliwej skóry pomogą Ci kosmetyki Humitopic. To innowacyjne produkty bazujące na kwasach humusowych w postaci unikatowej cząsteczki H4topic – complex®. Powstały z myślą o skórze atopowej, łuszczycowej i suchej, jednak ich kompleksowy skład sprawdza się w przypadku każdej cery problematycznej. Doskonale poradzi sobie także z ochroną skóry narażonej na pieluszkowe zapalenie skóry – zwłaszcza linia Baby.

Zadbaj o komfort i zdrową skórę swojego malucha! Wybierz Humitopic Baby.

Bibliografia:

[1] Stamatas, G. N., & Tierney, N. K. (2014). Diaper dermatitis: etiology, manifestations, prevention, and management. Pediatric dermatology, 31(1), 1-7.

[2] Wilmont, A., & Doboszyńska, A. (2012). Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 8(3), 272-274.

[3] Fernandes, J. D., Machado, M. C. R., & Oliveira, Z. N. P. D. (2011). Children and newborn skin care and prevention. Anais brasileiros de dermatologia, 86, 102-110.

[4] Iyer, V., Raut, J., & Dasgupta, A. (2021). Impact of pH on growth of Staphylococcus epidermidis and Staphylococcus aureus in vitro. Journal of medical microbiology, 70(9), 001421.

[5] Nield, L. S., & Kamat, D. (2007). Prevention, diagnosis, and management of diaper dermatitis. Clinical Pediatrics, 46(6), 480-486.

[6] Gelmetti, C. (2001). Skin cleansing in children. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 15, 12-15.

[7] Kwaśniak, M., Litwińska, M. Talasoterapia, jako kuracja wykorzystująca dary morza. Promocja Zdrowia i Ekologia (1-2/2018), 67-72.

[8] Maarouf, M., Hendricks, A. J., & Shi, V. Y. (2019). Bathing additives for atopic dermatitis—a systematic review. Dermatitis, 30(3), 191-197.

[9] Mazur, M. (2019). Najnowsze wytyczne leczenia AZS. https://www.wiadomoscidermatologiczne.pl/artykul/najnowsze-wytyczne-leczenia-azs-2019 dostęp: 17.10.2024.