Szałwia to jedna z najdłużej znanych roślin leczniczych używanych w medycynie ludowej. Dziś wiedzę naszych przodków na jej temat potwierdzają naukowcy, a zainteresowanie badawcze podobnymi roślinami rośnie. Szałwię szeroko wykorzystuje się w przemyśle spożywczym, leczniczym i kosmetycznym. W tym artykule przyglądamy się jej właściwościom. Szałwia – dlaczego warto szukać jej w kosmetykach na AZS?
Pochodzenie i skład szałwii
Pisząc „szałwia”, będziemy mieli na myśli szałwię lekarską (Salvia officinalis). W rzeczywistości nazwa szałwia odnosi się do rodzaju roślin, który obejmuje ponad 900 gatunków (Philips. i Rix, 2002), ale tylko niektóre z nich mają – tak jak szałwia lekarska – właściwości terapeutyczne i zastosowania spożywcze.
Szałwia to roślina o zielono-srebrnych liściach i niebiesko-fioletowych kwiatach. Pochodzi z regionu śródziemnomorskiego, ale obecnie uprawiana jest w wielu rejonach świata (Abu-Darwish i in., 2013). To jedna z najstarszych znanych ludzkości roślin leczniczych, na co wskazuje etymologia jej nazwy: wywodzi się od łacińskiego salvare, co oznacza ratować lub leczyć. W celach kulinarnych i terapeutycznych wykorzystuje się jej suszone liście lub olejek (ekstrakt) pozyskiwany z tychże liści.
W ekstrakcie z szałwii znajduje się wiele silnych substancji aktywnych, m.in. karnozol, kwas karnozynowy, rosmanol, epirosmanol, rosmanal, rosmandial, monoterpeny (np. kamfora) oraz związki polifenolowe (np. kwasu rozmarynowego i kwasu kofeinowego).
Szałwia: właściwości
Po roślinie, której nazwa pochodzi od słowa oznaczającego „leczyć”, należałoby się spodziewać ogromnych właściwości terapeutycznych. I rzeczywiście tak jest. Ekstrakt z szałwii zawiera mnóstwo związków przeciwutleniających, np. karnozol i kwas karnozynowy, które odpowiadają za aż 90% właściwości przeciwutleniających preparatów ziołowych (Wozniak i in., 2009). Związki te pomagają ograniczyć stres oksydacyjny, tym samym opóźniając procesy starzenia się skóry. Podobnie działają związki polifenolowe, które skutecznie zwalczają wolne rodniki.
Ponadto szałwia działa przeciwbakteryjnie, przeciwalergicznie i przeciwwirusowo, a nawet przeciwnowotworowo. Obszerne badanie właściwości roślin z rodziny jasnotowatych wykazały, że szałwia lekarska blokuje promieniowanie UVA i UVB na poziomie takim samym jak chemiczny filtr przeciwsłoneczny (Lee i in., 2011). Analizy naukowe ujawniły także działanie przeciwbólowe szałwii, a roślina może także poprawiać pamięć i zdolności poznawcze.
Szałwia ma również właściwości przeciwzapalne, które pomagają zapobiegać podrażnieniom. Poprawia kondycję skóry i wpływa na mikrokrążenie skórne. Zawiera kwas ursolowy, który działa antyseptycznie i regeneracyjnie, a także oczyszcza i chroni komórki.
Szałwia w kosmetykach na AZS
Intensywne właściwości przeciwbakteryjne czynią z szałwii pożądany składnik kosmetyków w przypadku chorób zapalnych skóry, w których występuje ryzyko nadkażenia bakteryjnego, np. AZS lub trądziku. Pamiętaj, że u osób z atopowym zapaleniem skóry funkcja bariery skórnej jest zaburzona. Przez to ich skóra jest bardziej podatna na działanie czynników zewnętrznych, a więc i na bakterie. Antyseptyczne właściwości szałwii pomagają ją chronić.
A co z bezpieczeństwem? Szałwia to naturalny składnik, bezpieczny do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego. Związane z nią reakcje alergiczne występują rzadko (Reszke i Reich, 2016), choć oczywiście mogą się zdarzyć.
Bibliografia:
Abu-Darwish, M. S., Cabral, C., Ferreira, I. V., Gonçalves, M. J., Cavaleiro, C., Cruz, M. T., Salgueiro, L. (2013). Essential oil of common sage (Salvia officinalis L.) from Jordan: Assessment of safety in mammalian cells and its antifungal and anti-inflammatory potential. BioMed research international, 2013.
Lee, C. J., Chen, L. G., Chang, T. L., Ke, W. M., Lo, Y. F., Wang, C. C. (2011). The correlation between skin-care effects and phytochemical contents in Lamiaceae plants. Food chemistry, 124(3), 833-841.
Philips R. i Rix M. (2002). The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan.
Reszke, R. i Reich, A. (2016). Wybrane składniki pochodzenia roślinnego obecne w kosmetykach dostępnych w Polsce. In Forum Dermatologicum (Vol. 2, No. 2, pp. 51-59).
Wozniak, M., Ostrowska, K., Szymanski, L., Wybieralska, K., Zielinski, R. (2009). Aktywność przeciwrodnikowa ekstraktów szałwii i rozmarynu. Żywność Nauka Technologia Jakość, 16(4).
