Alergia (nadwrażliwość lub uczulenie) to nieprawidłowa reakcja odpornościowa organizmu na substancje dla niego obce. Jest to reakcja swoista, indywidualna dla każdego, dlatego potencjalnie uczulać może niemalże wszystko. Nie zmienia to faktu, że niektóre substancje mają większy potencjał alergizujący od innych. W tym artykule przyjrzymy się alergiom na różne składniki napojów alkoholowych, takich jak piwo czy wino.

Ogólny wpływ alkoholu na zdrowie

Nadmierne spożywanie alkoholu odbija się negatywnie na zdrowiu niezależnie od tego, czy cierpisz na nadwrażliwość na składniki napojów alkoholowych, czy nie. Może prowadzić do marskości wątroby, a także wpływa negatywnie na trzustkę, przewód pokarmowy oraz układ krwionośny. Udowodniono także, że spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko chorób neurodegeneracyjnych oraz nowotworów (Grønbæk, 2009).

Alkohol ma dodatkowe konsekwencje dla osób borykających się z egzemą i innymi problemami skórnymi. Może powodować świąd oraz prowadzi do osłabienia bariery lipidowej skóry. Więcej pisaliśmy o tym tu: alkohol i egzema: czy to dobry pomysł?

Alergia na alkohol

Napoje alkoholowe mogą wywoływać różnorodne reakcje nadwrażliwości, m.in. zaczerwienienie twarzy czy pokrzywkę. Działają one także jako wyzwalacze astmy oraz alergii pokarmowej (Gonzalez‐Quintela i in., 2004). Pamiętaj, że uczula zarówno sam alkohol, jak i inne składniki zawarte w napoju alkoholowym. Etanol bywa czynnikiem wyzwalającym reakcje nadwrażliwości, które są uzależnione od dawki (Ehlers i in., 2002).

Uczulenie na etanol, choć występuje, jest raczej rzadko spotykane. O wiele częściej spotyka się nadwrażliwość na konkretne gatunki napojów alkoholowych – takie reakcje dotyczą nawet 10% populacji (Wüthrich, 2018). Prawdopodobną przyczyną objawów jest nie tyle sam alkohol, co substancje chemiczne nadające napojom aromat i smak. Głównymi winowajcami uczulenia są histamina, drożdże oraz siarczyny (Reactions to Alcohol, 2023). Przyjrzyjmy się bliżej napojom zawierającym te składniki.

Alergia na wino

Wina zawierają wiele składników o potencjale alergizującym:

• Białka winogron.
• Szlachetna pleśń (Botrytis cinerea) – w przeciwieństwie do gron na których występuje szkodliwa szara pleśń, te porażone botrytis cinerea są pożądane w produkcji wina, zwłaszcza bardzo słodkiego, ponieważ zwiększają poziom cukru. Dodatkowo szlachetna pleśń uwalnia unikatowe aromaty. Uważa się, że botrytis cinerea może wywoływać reakcję alergiczną, choć jak dotąd nie udokumentowano opisu takiego przypadku (Wüthrich, 2018).
• Inne pleśnie – w piwnicach i na korkach może rozwijać się pleśń, która następnie zanieczyszcza wina. Szczególnie narażone są słodkie i słabe wina. Pleśnie mogą powodować uczulenie, choć podobnie jak w przypadku botrytis cinerea nie ma opisów takich przypadków.
• Drożdże, białka i składniki stosowane do klarowania wina.
• Histamina – to naturalny składnik wina. Powstaje w czasie fermentacji i nie jest oznaką zepsucia. Jej zawartość w winach może się znacząco wahać w zależności od gatunku i konkretnego produktu (Czerniejewska-Surma i in., 1999). Więcej histaminy zawierają wina czerwone niż białe. Według szacunków na nietolerancję histaminy cierpi prawie 1% społeczeństwa. Warto dodać, że nasilone reakcje może wywołać łączne spożycie dużej ilości histaminy pochodzącej z różnych źródeł (Gawlik i Krakowczyk 2018). A dużo zawierają jej np. sery, które są dobrym dodatkiem do niektórych gatunków wina.
• Siarczyny – zawartość siarczynów w winie jest naturalna i nieunikniona, ponieważ są one produktem fermentacji. Mogą wywoływać objawy alergiczne i nietolerancji.

Alergia na piwo

Piwo jest obecne w ludzkiej kulturze od tysiącleci. Alergie związane z piciem piwa są rzadkie, choć nie oznacza to, że można je zignorować. Niepożądane działanie piwa związane z nadwrażliwością obejmuje pokrzywkę, rumień, zapalenie naczyń włosowatych czy nawet wstrząs anafilaktyczny. Przyczyną reakcji alergicznej po wypiciu piwa jest najczęściej uczulenie na jego składniki, m.in.:

• słód jęczmienny,
• drożdże,
• chmiel,
• pszenicę.

Tak jak i wino, piwo zawiera siarczyny. Jest to nieuniknione, ponieważ powstają one w wyniku fermentacji. Ponadto nieodłącznym składnikiem większości gatunków piw jest gluten. Nadwrażliwość na gluten staje się coraz powszechniejsza i obejmuje ok. 6% populacji (Stępień i Bogdański, 2013). Jest to więc kolejny czynnik, który trzeba mieć na uwadze, decydując się na picie piwa. Zresztą z tego powodu rynek piw bezglutenowych dynamicznie się rozwija.

Warto dodać, że piwo występuje w wielu odmianach. Niektóre style mogą zawierać również inne alergeny, często takie, których po piwie byśmy się nie spodziewali, np. mleko czy… ryby (Vriesekoop, 2021). Pamiętaj, że alergeny wymagają obowiązkowego umieszczenia na etykietach w Unii Europejskiej. Dlatego jeśli masz stwierdzoną nadwrażliwość na jakiś składnik, to uważnie studiuj etykiety kupowanych produktów.

Unikanie alkoholu jedyną radą

Potencjalnie każdy napój alkoholowy może powodować uczulenie. Szampan i białe wino wywołują reakcję alergiczną rzadziej od wina czerwonego, ale wciąż może się to zdarzyć. Alergia na piwo jest rzadka, ale wciąż nie wolno jej bagatelizować. Potencjał alergizujący wykazują także cydr (Bansal i in., 2017) czy whisky (Reactions to Alcohol, 2023). Obecnie jedynym sposobem trzymania alergii na alkohole w ryzach jest unikanie szkodliwych napojów. Jeśli reakcja występuje u Ciebie po każdym gatunku alkoholu, najprawdopodobniej masz alergię na sam etanol.

Przypominamy raz jeszcze, że niezależnie od tego czy masz uczulenie na któryś ze składników napojów alkoholowych, to spożywanie alkoholu szkodzi zdrowiu.

Bibliografia:

Bansal, R. A., Tadros, S., Bansal, A. S. (2017). Beer, cider, and wine allergy. Case reports in immunology, 2017.

Czerniejewska-Surma, B., Kolakowska, A., Baranowska, K. (1999). Wystepowanie histaminy w zywnosci. Żywność Nauka Technologia Jakość, 6(4), 63-72.

Ehlers, I., Hipler, U. C., Zuberbier, T., Worm, M. (2002). Ethanol as a cause of hypersensitivity reactions to alcoholic beverages. Clinical & Experimental Allergy, 32(8), 1231-1235.

Gawlik R. i Krakowczyk H. (2018). Nadwrażliwość na wino. Alergia 2(76), 12-14.

Gonzalez‐Quintela, A., Vidal, C., Gude, F. (2004). Alcohol, IgE and allergy. Addiction biology, 9(3‐4), 195-204.

Grønbæk, M. (2009). The positive and negative health effects of alcohol‐and the public health implications. Journal of internal medicine, 265(4), 407-420.

Reactions to Alcohol. (2023). Allergy UK https://www.allergyuk.org/resources/reactions-to-alcohol/ dostęp: 22.03.2023.

Stępień, M., i Bogdański, P. (2013). Nadwrażliwość na gluten—fakty i kontrowersje. In Forum Zaburzeń Metabolicznych (Vol. 4, No. 4, pp. 183-191).

Wüthrich, B. (2018). Allergic and intolerance reactions to wine. Allergologie select, 2(1), 80.

Vriesekoop, F. (2021). Beer and allergens. Beverages, 7(4), 79.