Skóra, czyli jeden z najważniejszych ludzkich organów, jest stale narażona na działanie czynników zewnętrznych, np. obecnych w powietrzu zanieczyszczeń określanych jako polutanty. Polutanty oddziałują na organizm ludzki i mogą prowadzić do wielu schorzeń skóry, np. trądziku lub przedwczesnego starzenia, a w skrajnych wypadkach nawet do nowotworów. Według szacunków WHO ekspozycja na występujące w powietrzu zanieczyszczenie, jakim jest pył respirabilny PM2,5, przyczynia się do 4,2 mln przedwczesnych zgonów na całym świecie. Jak niebezpieczne dla skóry są zanieczyszczenia powietrza? Czy możesz się przed nimi ochronić?

Zanieczyszczenia powietrza: co warto o nich wiedzieć?

Zanieczyszczenie powietrza występuje, gdy znajdujące się w powietrzu substancje (stałe, ciekłe i gazowe) przekraczają naturalne stężenie. Może powstawać w wyniku działalności człowieka lub naturalnych procesów, np. wybuchów wulkanów. Industrializacja i gwałtowny rozwój przemysłu spowodowały znaczący wzrost zanieczyszczeń. Próba ich redukcji to obecnie jedno z największych wyzwań, przed jakimi stoi społeczeństwo na całym świecie.

Główne polutanty to m.in. tlenki węgla, azotu i siarki, które są wytwarzane w procesie spalania. Inne często pojawiające się środki zanieczyszczające to węglowodory aromatyczne, dym tytoniowy czy lotne związki organiczne. Substancje te mają negatywny wpływ nie tylko na środowisko naturalne, ale również bezpośrednio na zdrowie ludzi.

Istotne skutki skażenia powietrza w sferze środowiska przyrodniczego to występowanie kwaśnych deszczy i smogu, rosnące zanieczyszczenia gleby i wody, a także postępujący efekt cieplarniany. To oczywiście poważne problemy, z jakimi mierzy się współczesna cywilizacja, jednakże z perspektywy tematu tego artykułu interesujący jest wpływ polutantów na zdrowie ludzi, a konkretnie na stan i kondycję skóry.

Wpływ zanieczyszczeń na skórę

Zanieczyszczenia powietrza mają ogromny negatywny wpływ przede wszystkim na układ oddechowy i układ krążenia. Nie oznacza to, że skóra jest bezpieczna. Cząsteczki zanieczyszczeń przenikają skórę za pośrednictwem gruczołów łojowych i mieszków włosowych, powodując szereg niekorzystnych reakcji. Wiele problemów skórnych ma podłoże cywilizacyjne. Wraz z dynamicznym rozwojem i szeroko pojętą globalizacją następują niekorzystne zmiany stylu życia oraz wzrasta poziom zanieczyszczeń.

Przeprowadzone na dzieciach i młodzieży szkolnej w Krakowie badanie wykazało, że wypryski alergiczne (atopowe zapalenie skóry lub alergiczne kontaktowe zapalenie skóry) dotykają 1/4 dzieci i 1/8 nastolatków. Pozyskane dane pokazują, że w dużych aglomeracjach miejskich odsetek występowania chorób o podłożu alergicznym jest większy niż w ogóle populacji. Chociaż naukowcy unikają jednoznacznych stwierdzeń, to najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem tego zjawiska jest niska jakość powietrza w dużych miastach.

Jakie reakcje mogą wywoływać cząsteczki polutantów? Np. stres oksydacyjny, czyli sytuację, w której zaburzona zostaje równowaga pomiędzy przeciwutleniaczami (antyoksydantami) a wolnymi rodnikami (reaktywnymi formami tlenu). Reaktywne formy tlenu są w organizmie produkowane naturalnie, ale ich wytwarzanie jest także wywoływane przez środki zanieczyszczające powietrze. W efekcie występuje niedostatek antyoksydantów, prowadzący m.in. do uszkodzeń błony komórkowej skóry, a w konsekwencji do przyspieszenia procesów starzenia się skóry.

Niestety, ale to nie wszystkie zgubne konsekwencje obecności polutantów w powietrzu. Zanieczyszczenia osłabiają skórę i obniżają jej elastyczność oraz zdolność do samoregulacji. Powodują również degradację kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego oraz niszczą ochronną barierę hydrolipidową. Wpływają negatywnie na mikroflorę skóry, co może prowadzić do rozwoju patogennych szczepów bakterii. W przypadku osób cierpiących na choroby skórne (np. atopowe zapalenie skóry) zanieczyszczenia mogą wywoływać nasilenie się objawów.

Jak chronić skórę przed zanieczyszczeniami powietrza?

Skażenia nie są zwykłą niedogodnością, którą można zignorować. Mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń i schorzeń skóry, a w konsekwencji obniżyć odporność organizmu i jakość życia. Polutanty biorą także udział w procesach związanych z kancerogenezą, mogą więc przyczyniać się do powstawania nowotworów skóry. Dlatego prawidłowa protekcja skóry jest niezwykle istotna. Oto co możesz zrobić:

• Dokładnie i delikatnie oczyszczaj skórę. Krótszy czas zalegania cząsteczek zanieczyszczeń na skórze to mniejsza szansa, że wywołają uszkodzenia.
• Korzystaj z łagodnych i naturalnych mydeł i płynów do mycia twarzy. Silne środki mogą podrażniać i osłabiać skórę, przez co będzie bardziej podatna na działanie szkodliwych substancji obecnych w powietrzu.
• Jeżeli to możliwe, unikaj głównych dróg, dymu papierosowego i ruchliwych części miasta.
• Stosuj antyoksydanty. Przeciwutleniacze neutralizują reaktywne formy tlenu, dzięki czemu zmniejszają stres oksydacyjny. Przykładowe antyoksydanty, których warto szukać w kosmetykach, to witaminy C i E, beta-karoten oraz kwasy fulwowe.
• Aplikuj kosmetyki podnoszące odporność skóry. Odpowiednio dobrane środki do pielęgnacji wzmacniają szczelność bariery ochronnej skóry oraz regulują jej pH. Naturalne kosmetyki zawierają lipidy (np. skwalan), dzięki czemu budują warstwę hydrolipidową skóry i pomagają chronić ją przed czynnikami zewnętrznymi.

W dzisiejszym błyskawicznie rozwijającym się społeczeństwie, zanieczyszczenia środowiska są jednym z głównych zagrożeń dla zdrowia skóry. Chociaż nie sposób wyeliminować je całkowicie, to można się na nie przygotować. Zadbaj o stosowną ochronę, a Twoja skóra lepiej zniesie czekające na nią niebezpieczeństwa.