Egzema bywa irytująca i bolesna. Kiedy ostry świąd sprawia, że nawet najprostsze codzienne czynności prowadzą do cierpienia i frustracji, to zrozpaczeni pacjenci poszukują rozmaitych rozwiązań. A tych w Internecie mogą znaleźć całe mnóstwo – ale czy aby na pewno wszystkie metody terapii wyprysku, które możesz wyszukać w wirtualnej przestrzeni, są sprawdzone naukowo? Nieodpowiednie zastosowanie jakiegoś preparatu przysporzy więcej złego niż dobrego i może jeszcze bardziej zaognić stany zapalne skóry. Dlatego przygotowaliśmy dla Ciebie artykuł, w którym sprawdzamy, które z popularnych metod radzenia sobie z egzemą mają potwierdzone działanie. Ponieważ polecanych domowych remediów na problemy skórne jest całe mnóstwo, to dla Twojej wygody podzieliliśmy artykuł na dwie części. Domowe sposoby na egzemę – czy działają?

Olej kokosowy

Olej kokosowy króluje wśród naturalnych, domowych sposobów radzenia sobie ze swędzeniem i innymi objawami egzemy. W pewnym momencie kreowano go nawet jako remedium na wszystkie problemy skórne. Popularności przysparza mu również fakt, że jest łatwy w stosowaniu: można go nakładać prosto z pojemnika bezpośrednio na skórę. Niektórzy zalecają także wewnętrzne stosowanie oleju kokosowego. Dlaczego ma takie wyjątkowe właściwości, czy są dowody na to, że działa i czy rzeczywiście jest panaceum na choroby skóry?

Na początek skład oleju kokosowego:

• 80-90% stanowią nasycone kwasy tłuszczowe: kwas laurynowy (49%), kwas mirystynowy (8%), kwas palmitynowy (8%), kwas kaprylowy (8%), kwas kaprynowy (7%), kwas stearynowy (2%),
• od 4 do 10% to nienasycone kwasy tłuszczowe: kwas oleinowy, kwas linolenowy, kwas linolowy (Boateng i in., 2016)

Co wynika z tego składu? Przede wszystkim duża zawartość kwasu laurynowego, który ludzki organizm przekształca w monolauryn, czyli substancję o silnych właściwościach przeciwwirusowych, przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybicznych. Monolauryn jest kluczowy dla prawidłowej odporności ludzkiego organizmu. Zatem pierwsza potwierdzona cecha oleju kokosowego to jego właściwości przeciwdrobnoustrojowe (Verallo-Rowell i in., 2008). Oprócz tego miejscowe stosowanie oleju kokosowego z pierwszego tłoczenia poprawia nawilżenie skóry (choć jedynie pośrednio: sam olej nie nawilża skóry, ale za to chroni przed utratą wody) oraz zmniejsza symptomy egzemy (Evangelista i in., 2014).

Olej kokosowy na skórę: jak go stosować?

Jaki jest więc werdykt w sprawie oleju kokosowego? Ma on potwierdzony naukowo wpływ na choroby skóry i pomaga zredukować objawy atopowego zapalenia skóry i innych rodzajów egzemy (Chew, 2019). Jednak aby skorzystać z jego efektów, trzeba pamiętać o dwóch sprawach. Po pierwsze o tym, że z kokosa pozyskuje się kilka rodzajów oleju (Piotrowska i in., 2019), a po drugie, że aby olej mógł spełnić swoje zadania potrzebuje wody obecnej w naskórku. Dlatego olejowanie nie może być jedynym zabiegiem pielęgnacyjnym – zwłaszcza w przypadku chorej, przesuszonej skóry. Aby prawidłowo aplikować olej kokosowy, zastosuj nasze rady:

• Nakładaj olej na wilgotną skórę tuż po kąpieli.
• Jeżeli chcesz użyć oleju w ciągu dnia, spryskaj skórę mgiełką lub wodą termalną.
• Najlepsza rada – najpierw posmaruj ciało balsamem nawilżająco-regenerującym zawierającym w składzie humektanty takie jak mocznik, glicerynę lub mleczan sodu (np. balsamem Humitopic) lub wodnym serum, a następnie zastosuj olej.
• Nie stosuj nadmiernej ilości oleju – to nie polepszy jego działania, a jedynie spowoduje uczucie obciążenia i oblepienia skóry. Co więcej, zbyt duża ilość oleju kokosowego może zatkać mieszki włosowe, prowadząc do ich zapalenia lub infekcji.

Okłady z lodem lub zimną wodą

Zimne okłady są pomocne i przynoszą ulgę swędzącej, zaognionej skórze (Prignano i in., 2009). Niska temperatura chłodzi dotknięty stanem zapalnym obszar. Tym samym miejscowo zastosowany kompres działa znieczulająco i przeciwobrzękowo. Trzeba jednak pamiętać, że jest to efekt tymczasowy, a zimne kompresy nie powinny być stosowane rutynowo. Niemniej jednak w sytuacji, kiedy świąd i ból wymykają się spod kontroli i są tak ostre, że nie pozwalają myśleć o niczym innym, to zimny kompres przyniesie autentyczne (choć chwilowe) ukojenie.

Stosując tę metodę, ważne jest, aby chronić skórę przed bezpośrednim kontaktem z lodem czy zamrożonym kompresem. Dlatego pomiędzy skórą a okładem stwórz warstwę ochronną np. za pomocą cienkiego ręcznika. Kompres nie powinien zostawać w kontakcie ze skórą dłużej niż 20 minut, a ponowne chłodzenie można powtórzyć dopiero po upływie co najmniej godziny.

Kompresy z wyciągów z roślin

Jako naturalne remedia na egzemę często można spotkać kompresy z roślin. Wśród wykorzystywanych w tym celu roślin najczęściej wymienia się cebulę, rumianek lub aloes. Przyjrzyjmy im się po kolei.

Okłady z cebuli

Cebula znana jest od kilku tysięcy lat. Wykorzystywano ją nie tylko w celach spożywczych, ale również terapeutycznych. W starożytnym Egipcie przypisywano jej nawet zdolność wskrzeszania zmarłych (Wala i in., 2019) Obecnie stosuje się ją w leczeniu i zapobieganiu m.in. chorobom nowotworowym, niedokrwienia serca, cukrzycy typu 2 czy zaburzeń przewodu pokarmowego (Lanzotti, 2006). Co jest takiego fantastycznego w cebuli? Z perspektywy pielęgnacji skóry na pierwszy plan wysuwa się zawartość flawonoidów, czyli naturalnych związków o szerokich właściwościach prozdrowotnych. Cebula zawiera aż 25 różnych flawonoidów, wśród których głównym jest kwercetyna (European Medicine Agency, 2011). Wykazuje ona działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne oraz przeciwbakteryjne.

Okłady z rumianku

Rumianek jest jedną z najstarszych roślin o właściwościach terapeutycznych znanych ludzkości. Stosowany jest od wieków jako środek przeciwzapalny na wszystkie dolegliwości skórne. Okłady z rumianku skutecznie łagodzą objawy egzemy, a to dlatego, że kwiaty rumianku zawierają 1-2% lotnych olejów, w tym alfa-bisabololu (Srivastava i in., 2010). Bisabolol jest najsilniejszą substancją aktywną pozyskiwaną z tej rośliny i ma silne działanie przeciwzapalne.

Trzeba jednak pamiętać, że chociaż jest uznawany za substancję bezpieczną, to klasyfikuje się go jako składnik mogący powodować reakcję alergiczną skóry (Belsito i in., 2013). Oprócz tego rumianek zawiera anthecutolid, który jest silnym alergenem. Jednak nie trzeba się go obawiać, ponieważ koncerny farmaceutyczne i kosmetyczne wyhodowały odmiany Matricaria chamomilla, w których ów alergen nie występuje (Rodriguez-Serna i in., 1998). Niemniej jednak przed zastosowaniem okładów z rumianku najlepiej przeprowadź próbę prowokacyjną na niewielkiej powierzchni skóry i w ten sposób sprawdź, czy występuje u Ciebie niepożądana reakcja. Alergię na rumianek ma około 2% populacji.

Okłady z aloesu

Niemalże każdy poradnik domowych sposobów radzenia sobie z AZS zaczyna się od aloesu. Naukowcy dokładnie zbadali właściwości tej rośliny i stwierdzili, że żel aloesowy ma właściwości antybakteryjne i przeciwdrobnoustrojowe, może pomagać w gojeniu ran oraz zapobiegać infekcjom skóry (Zagórska-Dziok i in., 2017). Aloes to jedno z najbogatszych naturalnych źródeł zdrowia – zawiera ponad 200 substancji aktywnych biologicznie! Żel z tej rośliny stosuje się w celu łagodzenia stanów zapalnych skóry i łuszczycy. Prozdrowotne działanie potwierdzają sami pacjenci, którzy zgłaszali, że po aplikacji żelu zmniejszyły się u nich objawy egzemy takie jak suchość skóry (Zari i Zari, 2015).

Możemy jasno powiedzieć, że w tym przypadku internetowe poradniki nie kłamią. Aloes przyspiesza leczenie ran, działa przeciwzapalnie i łagodzi podrażnienia. Ponadto pomaga utrzymywać odpowiednią wilgotność i integralność skóry, co ma ogromne znaczenie dla pacjentów z egzemą. Wszystkie te efekty potwierdzili zarówno naukowcy, jak i sami chorujący.

Przed zastosowaniem żelu lub okładu z aloesem wykonaj test na skórze, ponieważ roślina ta może powodować przejściowe uczucie pieczenia lub kłucia. Pamiętaj również, że ekspozycja na słońce po aplikacji żelu może spowodować zaczerwienienie. Jeżeli jesteś uczulony na rośliny z rodziny Liliaceae, takie jak czosnek, cebula, hiacynty, lilie i tulipany, jest wysokie prawdopodobieństwo, że jesteś również uczulony na aloes (Guo i Mei, 2016).

Domowe metody łagodzenia AZS

Jak widzisz, wiele sposobów łagodzenia objawów egzemy, które możesz znaleźć w Internecie, rzeczywiście ma udokumentowane naukowo działanie. Pamiętaj jednak aby przy aplikacji jakichkolwiek nowych preparatów zachować ostrożność. Każda skóra reaguje inaczej, a nieodpowiedzialne stosowanie metod o niepotwierdzonym działaniu przyniesie więcej kłopotów, niż korzyści.

To oczywiście nie wszystkie domowe remedia na AZS. W kolejnym artykule prezentujemy metody takie jak kąpiel z płatkami owsianymi czy też stosowanie miodu manuka. Czy poprawią kondycję skóry? Przeczytaj tu: domowe sposoby na egzemę – część 2.

Bibliografia:

Belsito, D. V., Klaassen, C. D., Liebler, D. C., Hill, R. A. (2014). Safety assessment of Chamomilla Recutita-derived ingredients as used in cosmetics. Proceedings of the 2013 Cosmetic Ingredient Review Expert Panel, Washington, DC, USA, 9-10.

Boateng, L., Ansong, R., Owusu, W., Steiner-Asiedu, M. (2016). Coconut oil and palm oil’s role in nutrition, health and national development: A review. Ghana medical journal, 50(3), 189-196.

Chew, Y. L. (2019). The beneficial properties of virgin coconut oil in management of atopic dermatitis. Pharmacognosy Reviews, 13(25), 24.

European Medicine Agency (2011) Assessment report on Allium cepa L., bulbus https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/draft-assessment-report-allium-cepa-l-bulbus_en.pdf

Evangelista, M. T. P., Abad‐Casintahan, F., Lopez‐Villafuerte, L. (2014). The effect of topical virgin coconut oil on SCORAD index, transepidermal water loss, and skin capacitance in mild to moderate pediatric atopic dermatitis: a randomized, double‐blind, clinical trial. International journal of dermatology, 53(1), 100-108.

Guo, X., Mei, N. (2016). Aloe vera: A review of toxicity and adverse clinical effects. Journal of Environmental Science and Health, Part C, 34(2), 77-96.

Lanzotti, V. (2006). The analysis of onion and garlic. Journal of chromatography A, 1112(1-2), 3-22.

Piotrowska, A., Totko-Borkusiewicz, N., Klucznik, A. (2019). Coconut oil–the possibilities of cosmetic applications. Postępy Fitoterapii. 10.25121/PF.2019.20.2.136.

Prignano, F., Ricceri, F., Pescitelli, L., Lotti, T. (2009). Itch in psoriasis: epidemiology, clinical aspects and treatment options. Clinical, cosmetic and investigational dermatology: CCID, 2, 9.

Rodriguez-Serna, M., Sanchez-Motilla, J. M., Ramon, R., Aliaga, A. (1998). Allergic and systemic contact dermatitis from Matricaria chamomilla tea. Contact Dermatitis, 39(4), 192–193. doi:10.1111/j.1600-0536.1998.tb05892.x

Srivastava, J. K., Shankar, E., Gupta, S. (2010). Chamomile: A herbal medicine of the past with a bright future. Molecular medicine reports, 3(6), 895-901.

Verallo-Rowell, V. M., Dillague, K. M., Syah-Tjundawan, B. S. (2008). Novel antibacterial and emollient effects of coconut and virgin olive oils in adult atopic dermatitis. Dermatitis, 19(6), 308-315.

Wala, K., Kuczyńska, M., Zdrojewicz, Z. (2019). Cebula–niedocenione źródło korzyści terapeutycznych. Medycyna Rodzinna, t. 22, nr 1, s. 41-46

Zagórska-Dziok, M., Furman-Toczek, D., Dudra-Jastrzębska, M., Zygo, K., Stanisławek, A., Kapka-Skrzypczak, L. (2017). Evaluation of clinical effectiveness of Aloe vera-a review. Journal of Pre-Clinical and Clinical Research, 11(1).

Zari, S. T., Zari, T. A. (2015). A review of four common medicinal plants used to treat eczema. Journal of Medicinal Plants Research, 9(24), 702-711.