Dla początkujących rodziców kąpiel dziecka może wydawać się straszna nawet wtedy, gdy skóra malucha jest zdrowa. A w przypadku, gdy pociecha choruje na AZS, ostrożność musi być szczególna. Nieprawidłowe mycie może mieć wtedy naprawdę opłakane konsekwencje. Dlatego trzeba pamiętać o odpowiednich zasadach. Jakich? Kąpiel dziecka z AZS – wszystko, co warto wiedzieć.

Dlaczego kąpiel dziecka z AZS jest ważna?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła choroba skóry, której główne objawy to [1]:

• ostry świąd,
• suchość skóry,
• zmiany zapalne, które mogą obejmować nawet całą powierzchnię skóry,
• defekt bariery naskórkowej.

Z powodu upośledzenia funkcjonowania bariery skórnej, u osób z AZS zwiększa się przeznaskórkowa utrata wody TEWL (z ang. Transepidermal Water Loss). Ponadto atopicy są bardziej narażeni na działanie czynników zewnętrznych takich jak zanieczyszczenia powietrza lub szkodliwe składniki kosmetyków. A w przypadku dzieci z AZS ryzyko jest jeszcze większe, ponieważ skóra niemowląt dopiero się rozwija, a dodatkowo ma wyższe pH (co sprzyja kolonizacji przez chorobotwórcze drobnoustroje). Dopiero w 3 roku życia skóra małego dziecka zaczyna przypominać skórę dorosłego [2].

Dlatego kąpiel dziecka z AZS jest niezwykle ważna. Nieprawidłowe mycie może podrażniać skórę i zaostrzać stany zapalne. Z kolei optymalna kąpiel nie tylko usunie bakterie, ale też przyniesie ukojenie swędzącej, suchej skórze i da choć trochę wytchnienia w uciążliwej chorobie, jaką jest AZS.

Kąpiel dziecka z AZS: najważniejsze zasady

Kąpiel w AZS jest więc tak ważna, że to w zasadzie jeden z elementów terapii. A zatem należy postarać się, aby przebiegała prawidłowo. Oto najważniejsze zasady kąpieli dziecka z AZS:

• Temperatura wody. Woda powinna być ciepła, ale nie gorąca, najlepiej zbliżona do temperatury ciała. Dermatolodzy zalecają max. 37,0- 37,5°C [3]. Ponieważ to bardzo ważne, dlatego do zmierzenia temperatury wody warto zastosować termometr. Metoda „na dłoń” może być niewystarczająca, tym bardziej że dorośli są mniej wrażliwi na temperaturę niż dzieci. A więc woda, która wydaje Ci się ok, może w rzeczywistości być za ciepła lub za zimna. Jeśli już sprawdzasz temperaturę na własnej skórze, to zmierz ją przedramieniem lub łokciem.
• Czas trwania. Kąpiel dziecka z AZS nie powinna być zbyt długa. Eksperci zalecają maksymalnie 5-minutowe kąpiele.
• Częstotliwość. Tutaj zdania dermatologów bywają podzielone. Ponieważ kąpiel może przynosić ulgę swędzącej i suchej skórze, to istnieje pokusa, aby wykonywać ją jak najczęściej. Okazuje się jednak, że zbyt częste kąpiele mogą być gorsze, niż rzadsze! Naukowcy przeprowadzili badanie, stosując m.in. skalę SCORAD. To narzędzie diagnostyczne, w którym do oceny wykorzystuje się zarówno objawy obiektywne (np. powierzchnię skóry zajętą przez zmiany), jak i subiektywne (np. zaburzenia snu lub świąd) [1]. Badanie pokazało, że kąpiel więcej niż raz dziennie powodowała wyższe wyniki SCORAD niż kąpiel raz dziennie – czyli zaostrzała objawy AZS, np. świąd. Z kolei kąpiel rzadziej niż raz dziennie nie wpłynęła na zmianę SCORAD [4]. Dlatego codzienna kąpiel dziecka z AZS nie jest konieczna – możesz spokojnie myć maluszka co 2-3 dni.
• Kosmetyki i utensylia do kąpieli. W kąpieli dzieci z AZS powinno unikać się mydeł i silnych detergentów. Należy zwracać uwagę na skład i eliminować preparaty z agresywnymi konserwantami i SLS. Zamiast nich możesz wybrać syndety (z ang. synthetic detergents, czyli syntetyczne detergenty). Są to tzw. mydła bez mydła. Mają odczyn zbliżony do pH skóry, a wchodzące w ich skład substancje nie uszkadzają bariery skórnej [5]. A co z utensyliami? Gąbki odpadają, bo nie dość, że mogą być siedliskiem bakterii, to jeszcze podrażniają skórę. Możesz użyć dłoni, a jeśli już wybierasz myjki, to takie, które można prać w wysokich temperaturach.

Dodatki do kąpieli

Pacjenci z chorobami skóry często wykorzystują w kąpieli dodatki takie jakie płatki owsiane czy naturalne olejki. Jednak ich skuteczność bywa różna, dlatego warto przyjrzeć im się bliżej.

Jednym z dodatków wzbudzających ciekawość zarówno pacjentów, jak i naukowców, jest podchloryn sodu, czyli substancja o działaniu dezynfekującym i wybielającym. Metaanaliza 307 pacjentów z atopowym zapaleniem skóry wykazała, że kąpiel w rozcieńczonym wybielaczu zmniejsza objawy AZS o ok. 22% [6]. Efekt ten przypisuje się działaniu przeciwdrobnoustrojowemu, które wykazuje podchloryn sodu. Ponadto, zdaniem niektórych naukowców, może on działać przeciwświądowo i przeciwzapalnie.

Sprawa nie jest jednak taka prosta. Badanie porównujące wyniki kąpieli w samej wodzie z kąpielami w rozcieńczonym wybielaczu wykazało brak istotnych różnic między tymi metodami. Wątpliwości wzbudzają też kwestie związane z bezpieczeństwem i potencjalnymi skutkami ubocznymi. Podchloryn sodu może np. zaostrzać objawy astmy na skutek wdychania oparów. Mimo potencjalnego działania niepożądanego europejskie wytyczne terapii AZS zalecają rozcieńczone kąpiele w wybielaczu, zwłaszcza w przypadku ciężkich objawów [7]. Należy jednak zachować ostrożność: uważać, żeby preparat nie dostał się do oczu, dokładnie spłukać, osuszyć skórę i od razu (do 5 minut po kąpieli) nałożyć emolient [8].

Inne dodatki do kąpieli, które mogą skutecznie pomagać w terapii AZS, to m.in.:

• Olejki – mogą zmniejszać przeznaskórkową utratę wody i ograniczać objawy AZS. Najlepiej działają m.in.: olejek kokosowy, z wiesiołka, jojoba i z nasion słonecznika [6]. Dodaje się je na ostatnie 2 minuty kąpieli. Pamiętaj jednak, że każda skóra jest inna i może odmiennie reagować na olejki, które wykazują potencjał alergizujący. Dlatego stosując je do kąpieli dziecka, zachowaj ostrożność.
• Sole do kąpieli – potencjalnie zmniejszają uciążliwość objawów atopowego zapalenia skóry, choć brak na to jednoznacznych dowodów naukowych.
• Otręby ryżowe – badanie na 13 pacjentach z AZS pokazało, że dodanie otrębów ryżowych do kąpieli poprawia funkcjonowanie bariery skórnej. Taka kąpiel może więc okazać się cenną pomocą w terapii.
• Płatki owsiane – koloidalna mączka owsiana ma potwierdzone naukowo działanie terapeutyczne na skórę. Pomaga m.in. w zmniejszeniu świądu oraz utrzymaniu prawidłowego pH skóry. Jak przygotować kąpiel z płatkami owsianymi pisaliśmy w naszym artykule: domowe sposoby na egzemę.

Jeśli zdecydujesz się na jakiś dodatek do kąpieli, to pamiętaj o zachowaniu ostrożności. Najlepiej wcześniej skonsultować się z lekarzem.

Dziecko wykąpane, a co potem?

Sama kąpiel to nie wszystko. Ważne jest także, jak zadbasz o skórę malucha po tym, gdy wyjdzie z wanny. Oczywiście najpierw trzeba osuszyć skórę. Jednak u dzieci z AZS nawet podczas tej czynności należy zachować ostrożność. Przede wszystkim warto wybrać ręcznik z naturalnych materiałów, np. bawełniany. Powinien być także niebarwiony, po to, aby można go było wyprać w wysokiej temperaturze. Natomiast co do samego suszenia skóry, należy to robić delikatnie, nie pocierać, a zamiast tego przykładać ręcznik do ciała dziecka.

Po dokładnym osuszeniu skóry czas na preparaty natłuszczająco-nawilżające. Przy wyborze kosmetyków zwróć uwagę na wiek, od którego można stosować preparat oraz skład: powinien być możliwie jak najbardziej naturalny, bez kompozycji zapachowych i barwników.

Humitopic Baby – bezpieczna i skuteczna pielęgnacja skóry dziecka

Humitopic to specjalistyczne dermokosmetyki przeznaczone do pielęgnacji skóry atopowej, łuszczycowej, suchej i wrażliwej. Linia Baby została stworzona, aby zapewnić skuteczną pielęgnację najmłodszym: kosmetyki te można stosować od 1 dnia życia. Ich receptura jest bezpieczna, w skład wchodzą m.in.:

Emulsja do mycia:

• olej z pestek dyni
• olej ryżowy
• panthenol
• skwalan
• postbiotyki
• olej słonecznikowy

Nawilżająco-regenerujący balsam do mycia:

• masło shea
• olej z pestek dyni
• olej kokosowy
• skwalan
• alantoina
• postbiotyki
• witamina E

W skład obu produktów wchodzi także cząsteczka H4topic–complex®, czyli innowacyjne połączenie kwasu huminowego i fulwowego. Substancje te są niezwykle drogocenne dla skóry i pomagają w terapii atopowego zapalenia skóry: mogą hamować powstawanie stanów zapalnych, a także uelastyczniają skórę i poprawiają jej nawilżenie. Co więcej, mają naturalne pochodzenie i są bezpieczne do stosowania, także dla dzieci od 1 dnia życia. Więcej dowiesz się z naszych artykułów: Kwasy humusowe: właściwości przeciwzapalne oraz Kwasy humusowe – zastosowanie w terapii skóry atopowej.

Poznaj bliżej Humitopic Baby:

• Balsam do ciała od 1 dnia życia
• Emulsja do mycia od 1 dnia życia

Bibliografia:

[1] Nowicki, R. J. i in. (2019). Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych.

[2] Kiełczewska, G., Lankau, A., Rafał, M., & Krajewska-Kułak, E. DZIECKO Z ATOPOWYM ZAPALENIEM SKÓRY.

[3] Jenerowicz, D., Polańska, A. (2012). Jaka powinna być temperatura i długość kąpieli dziecka z AZS? Medycyna praktyczna dla pacjentów. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/68151,jaka-powinna-byc-temperatura-i-dlugosc-kapieli-dziecka-z-azs dostęp: 15.04.2024

[4] Rakita, U., Kaundinya, T., & Silverberg, J. I. (2023). Associations Between Shower and Moisturizing Practices with Atopic Dermatitis Severity: A Prospective Longitudinal Cohort Study. Dermatitis®, 34(5), 425-431.

[5] Wyszkowska-Kolatko, M. (2016). Równowaga kwasowo-zasadowa – jak utrzymać odpowiednie pH skóry? Biotechnologia.pl https://biotechnologia.pl/kosmetologia/rownowaga-kwasowo-zasadowa-jak-utrzymac-odpowiednie-ph-skory,16124.html dostęp: 15.04.2024

[6] Pagliaro, M., Pecoraro, L., Stefani, C., Pieropan, S., Piacentini, G., & Pietrobelli, A. (2024). Bathing in Atopic Dermatitis in Pediatric Age: Why, How and When. Pediatric Reports, 16(1), 57-68.

[7] Wollenberg, A., Barbarot, S., Bieber, T., Christen‐Zaech, S., Deleuran, M., Fink‐Wagner, A., … & Ring, J. (2018). Consensus‐based European guidelines for treatment of atopic eczema (atopic dermatitis) in adults and children: part I. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 32(5), 657-682.

[8] Kisiel, K. (2019). Jakie są wskazania do zalecania dzieciom chorym na AZS kąpieli w podchlorynie sodu? Czy takie postępowanie jest bezpieczne? Jak w praktyce przeprowadzić taką kąpiel? https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.7.1.56. Dostęp: 15.04.2024

[9] Pazyar, N., Yaghoobi, R., Kazerouni, A., Feily, A. (2012). Oatmeal in dermatology: a brief review. Indian Journal of Dermatology Venereology and Leprology, 78(2), 142.