Czy osoby chorujące na egzemę mogą uprawiać sport? Oczywiście, że tak! Jest to nawet zalecane. Jeżeli jednak myślisz, że na tym można zakończyć temat, to niestety mocno się mylisz. To dlatego, że dla osób z dermatozami pot jest jednym z najczęstszych wyzwalaczy zmian, podrażnień i stanów zapalnych. Z tego powodu aktywność fizyczna, zamiast przyjemnego relaksu, może doprowadzić do jeszcze większego cierpienia. Bardziej właściwym pytaniem byłoby zatem: jak uprawiać sport, gdy ma się egzemę, żeby nie doprowadzić do zaostrzenia stanów zapalnych?

Sport to zdrowie – zwłaszcza, gdy masz egzemę

Korzyści płynące z aktywności ruchowej są powszechnie znane od wielu lat. Uprawianie sportu pomaga zapobiegać stanom chorobowym (np. nadciśnieniu) i przyczynia się do ogólnej poprawy jakości życia (Edenfield, Blumenthal 2011). Ćwiczenia fizyczne są również doskonałą metodą redukcji stresu, ponieważ wyzwalają endorfiny (potocznie nazywane hormonami szczęścia), czyli peptydy odpowiedzialne za dobre samopoczucie (Kabir, 2021). To właśnie ten efekt ćwiczeń jest szczególnie istotny dla osób borykających się z egzemą. Dlaczego?

Nie jest żadną tajemnicą, że nadmierny stres ma ogromne negatywne konsekwencje dla zdrowia całego organizmu – w tym skóry. W przypadku pacjentów chorujących na egzemę stres jest wyjątkowo niebezpieczny. Bariera skórna takich osób jest już bowiem osłabiona z powodu dermatozy, a stres jeszcze dodatkowo prowadzi do jej dysfunkcji (Arndt i in., 2008). Więcej o tym pisaliśmy w naszym artykule: jak stres wpływa na egzemę?

Uprawianie sportu to doskonała metoda poprawy kondycji nie tylko fizycznej, ale i mentalnej. Zatem regularne ćwiczenia wspomogą Cię w walce ze stresem, a co za tym idzie w ograniczeniu zaostrzeń objawów egzemy.

Niestety, w przypadku pacjentów z dermatozami sprawa nie jest taka prosta. A wszystko przez pot.

Pot – jeden z wyzwalaczy stanów zapalnych skóry

U pacjentów z atopowym zapaleniem skóry często występuje nadwrażliwość typu I na zawartość potu – czyli po prostu alergia na pot. W wyniku tej nadwrażliwości, pocenie się wywołuje podrażnienia i zaostrzenia stanów zapalnych (Takahagi i in., 2018). Ponadto ćwiczenia fizyczne mogą wysuszać skórę osób z egzemą, ponieważ prowadzą do utraty wody. A dodatkowo sód – czyli jeden ze składników potu – może szczypać skórę (Fuller, 2021). Wszystkie te objawy są spotęgowane przez to, że bariera skórna osób chorych na egzemę jest osłabiona, a w konsekwencji bardziej podatna na zgubny wpływ pocenia się na stan skóry.

To ogromny problem dla osób cierpiących na atopię i muszą to zrozumieć także osoby zdrowe. Np. znane są przypadki, gdy dzieci z alergią na pot zmuszane są do ćwiczeń na zajęciach wychowania fizycznego w szkole. Często nawet nie mają później możliwości, aby wziąć prysznic, przez co kolejne lekcje stają się całkowitą męczarnią.

Nasilenie objawów egzemy z powodu ćwiczeń fizycznych może również zniechęcać do aktywności, co naraża pacjentów z AZS na większe ryzyko problemów zdrowotnych takich jak otyłość lub choroby sercowo-naczyniowe (Silverberg i in., 2016). Aczkolwiek warto zauważyć, że nie wszystkie badania potwierdzają intuicję, jakoby osoby z dermatozami ćwiczyły rzadziej od zdrowych. Np. badania przeprowadzone na pacjentach Kliniki Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego Karolinska w Solnie oraz grupie kontrolnej losowo wybranej z populacji szwedzkiej wykazały, że pacjenci z AZS wykazują taki sam poziom wysiłku fizycznego, jak zdrowa populacja. Autorzy podsumowali te wyniki słowami „objawy skórne AZS nie wydają się przeszkodą w umiarkowanych ćwiczeniach fizycznych” (Lonne-Rahm i in. 2014). Warto zwrócić uwagę na słowo „umiarkowanych” – ćwiczenia uprawiane przez osoby z egzemą nie powinny być intensywne.

Wnioski z badań są więc niejednoznaczne. Nie ulega jednak wątpliwości, że dla wielu osób z egzemą ćwiczenia fizyczne prowadzą do bólu, szaleńczego drapania oraz zaostrzeń stanów zapalnych. Dlatego, jeżeli chcesz, aby sport stał się dla Ciebie przyjemną rekreacją, to uprawiaj ćwiczenia zgodnie z odpowiednimi zasadami. Co to za zasady? Przygotowaliśmy dla Ciebie listę najważniejszych porad dotyczących aktywności fizycznej.

Jak uprawiać sport, gdy choruje się na egzemę?

1. Zaraz po treningu weź prysznic i zmień ubranie, aby zminimalizować wpływ potu na skórę.
2. Zakładaj luźne i przewiewne ubrania z długimi rękawami i nogawkami. Dzięki temu ochronisz skórę przed otarciami, a w przypadku aktywności na świeżym powietrzu zagrożeniami ze strony czynników zewnętrznych, takich jak obecne w powietrzu polutanty.
3. Odświeżaj twarz specjalną nawilżającą mgiełką (np. z wodą termalną).
4. Przed aktywnością fizyczną koniecznie aplikuj emolienty i nawilżające dermokosmetyki.
5. W przypadku ćwiczeń na zewnątrz unikaj godzin o silnym nasłonecznieniu, a ponadto chroń skórę kremem z filtrem.
6. Pij dużo wody, dzięki czemu uzupełnisz braki spowodowane poceniem.
7. Rób regularne przerwy i kontroluj stan swojej skóry. Jeżeli zauważysz niepokojące zmiany, to przerwij ćwiczenia.
8. Planujesz popływać na basenie? Pamiętaj, że chlor może podrażnić Twoją skórę, dlatego najpierw sprawdź, jak Twoja skóra na niego reaguje. Czasami zdarza się, że kąpiele w chlorze są nawet pomocne. Wybieraj jednak te baseny, w których woda jest ozonowana – wtedy będziesz mieć pewność, że jest w niej mniej chloru.
9. Jeżeli pot jest dla Ciebie naprawdę ostrym wyzwalaczem, to możesz zdecydować się na lekką aktywność (np. spacery lub joga). Tego typu zajęcia również wpływają na zdrowie psychiczne i pomagają łagodzić stres związany z chorobą.

Bibliografia:

Arndt, J., Smith, N., Tausk, F. (2008). Stress and atopic dermatitis. Current allergy and asthma reports, 8(4), 312-317.

Edenfield, T. M., Blumenthal, J. A. (2011). Exercise and stress reduction.

Kabir, A. (2021). Exercise: Background and Benefits on Health. Manipal Alumni Science and Health Journal, 6(2), 50-56.

Fuller, J. (2021). Eczema and Exercise. National Eczema. https://nationaleczema.org/blog/eczema-exercise/ dostęp 26.10.2022

Takahagi, S., Tanaka, A., & Hide, M. (2018). Sweat allergy. Allergology International, 67(4), 435-441.

Silverberg, J. I., Song, J., Pinto, D., Sherry, H. Y., Gilbert, A. L., Dunlop, D. D., & Chang, R. W. (2016). Atopic dermatitis is associated with less physical activity in US adults. The Journal of investigative dermatology, 136(8), 1714.

Lonne-Rahm, S. B., Sundström, I., Nordlind, K., & Engström, L. M. (2014). Adult atopic dermatitis patients and physical exercise: a Swedish questionnaire study. Acta dermato-venereologica, 94(2).