Zima to prawdziwe wyzwanie dla skóry. Mróz, wiatr i suche powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach mogą pogorszyć kondycję skóry, prowadząc do nasilenia podrażnień, suchości czy uczucia świądu. Ale spokojnie – odpowiednia pielęgnacja pomoże skutecznie ochronić skórę przed zimowymi niedogodnościami. Pielęgnacja skóry zimą – najważniejsze informacje.

Dlaczego zimą skóra potrzebuje dodatkowej ochrony?

Osłabienie bariery skórnej zimą

Skóra to nie tylko największy organ człowieka, ale także jeden z ważniejszych. Pełni wielorakie funkcje, m.in. percepcji bodźców, termoregulacji oraz mechanicznej osłony i chemicznej bariery, a także bierze udział w gospodarce wodno – elektrolitowej czy metabolizmie białek, tłuszczy, witamin i hormonów [1]. Z perspektywy zimy na pierwszy plan wysuwa się szczególnie funkcja termoregulacyjna. Skóra „dba” o to, abyśmy utrzymali prawidłową temperaturę ciała. A więc gdy na zewnątrz robi się zimniej, ma więcej pracy. Aby podołać zadaniu, staje się grubsza (a konkretnie jej warstwa rogowa) [2]. Ponadto, badanie na 80 osobach pokazało, że zimą następują zmiany w strukturze korneocytów (martwych, zrogowaciałych komórek naskórka) oraz poziomach produktów rozpadu filagryny [3]. Przekładając z języka dermatologicznego na codzienny, w dużym skrócie oznacza to, że zimą następuje osłabienie bariery skórnej.

Sucha skóra w zimie

Zimą spada nie tylko temperatura, ale także wilgotność powietrza. Dotyczy to zarówno warunków zewnętrznych, jak i wewnątrz pomieszczeń, w których centralne ogrzewanie osusza powietrze [4]. A to oznacza, że także i skóra szybciej traci wilgoć, stając się podatną na wysuszenie. Potwierdzają to badania: w jednym z nich grupa ochotników była przemieszczana między pomieszczeniami z wysoką i niską wilgotnością. W tym drugim przypadku rosła przeznaskórkowa utrata wody TEWL (ang. transepidermal water loss), czyli spadało nawilżenie skóry [5].

Mniej witaminy D

A to nie wszystko! Gdy dni stają się krótsze i bardziej pochmurne, to oznacza mniej słońca, a w konsekwencji mniejszą produkcję witaminy D w organizmie. Witamina D ma wpływ na wiele aspektów zdrowia fizycznego i psychicznego, w tym na skórę: wspiera prawidłowe funkcjonowanie bariery skórnej, opóźnia procesy starzenia się skóry oraz reguluje stan zapalny.

Depresja zimowa

Na koniec jeszcze jedna sprawa, tym razem dotycząca psychiki, ale pośrednio wpływająca na skórę. Zimą spada samopoczucie, stajemy się bardziej senni, mamy gorszy nastrój i problemy z koncentracją. W skrajnych przypadkach te objawy mogą przyjąć postać depresji zimowej. To nie puste hasło, a prawdziwa choroba, jeden z wariantów choroby afektywnej sezonowej – oznacza, że depresja występuje zimą, a wiosną i latem ustępuje [6].

No dobrze, a gdzie tu skóra? Stali czytelnicy naszego bloga zapewne pamiętają, że psychika i zdrowie skóry są ze sobą powiązane. Powstała zresztą dziedzina skupiająca się na tym związku: psychodermatologia [7]. Związek ten jest dwukierunkowy: z jednej strony choroby skóry przyczyniają się do występowania zaburzeń psychicznych, z drugiej strony obniżony nastrój czy stres wpływają na pogorszenie się stanu skóry. Dotyczy to głównie osób z chorobami skóry takimi jak atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca czy trądzik, ale do pewnego stopnia efekty odczują także zdrowe osoby.

Podsumujmy: zimą spada wilgotność powietrza, jest zimno i ponuro. Przez to skóra staje się odwodniona i podatna na urazy. Zaostrzają się objawy dermatoz takich jak AZS; może także wystąpić tzw. zimowa sucha skóra (ang. winter xerosis). W związku z tym skóra wymaga pieczołowitej pielęgnacji.

Pielęgnacja skóry zimą

Codzienne nawilżenie podstawą zimowej pielęgnacji

Głównym problemem skóry zimą jest suchość. Sucha skóra jest szorstka i zaczerwieniona, ulega nadmiernemu złuszczaniu oraz czasami towarzyszy jej świąd. Ponadto jest bardziej podatna na pękanie i mikrourazy, a także działanie czynników zewnętrznych takich jak wiatr, promieniowanie UV, zanieczyszczenia powietrza, detergenty czy drażniące składniki kosmetyków [8]. Zatem podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym jest nawilżenie skóry. W tym celu warto stosować emolienty, czyli specjalistyczne dermokosmetyki o działaniu natłuszczającym i nawilżającym, które dodatkowo wspomagają funkcjonowanie bariery skórnej [9]. Dobre emolienty powinny zawierać składniki takie jak gliceryna, mocznik czy skwalan.

Dowiedz się więcej: Jaki powinien być dobry skład emolientów do skóry atopowej?

Delikatne oczyszczanie – mniej znaczy więcej

Na „chłopski rozum” mogłoby się wydawać, że skoro skóra jest wysuszona, to trzeba ją częściej myć. Nic bardziej mylnego! Zresztą każdy, kto choć raz borykał się ze spierzchniętymi ustami, wie, że nawilżenie śliną przynosi ulgę tylko na chwilę. Podobnie jest z wysuszoną skórą. Zbyt częste mycie przyniesie więcej problemów, niż korzyści: spotęguje wysuszenie i doprowadzi do podrażnień skóry [10].

Zatem w przypadku mycia prawdziwa jest zasada „mniej znaczy więcej”. Prysznic powinien być krótki (3-5 minut), a temperatura wody niezbyt wysoka (gorąca bardziej wysusza i podrażnia skórę). Środki czystości także powinny mieć jak najprostszy skład: im więcej „agresywnych” składników, tym bardziej mogą zmywać naturalne lipidy skóry, a także prowadzić do podrażnień skóry czy wywoływać reakcje alergiczne – zwłaszcza w przypadku skóry problematycznej, takiej jak atopowa czy łuszczycowa. Po kąpieli delikatnie osuszaj skórę oraz stosuj kremy regenerujące.

Pielęgnacja skóry zimą: ochrona przed zimnem i wiatrem

Mróz i wiatr to duet, który stanowi ogromne wyzwanie dla skóry zimą. Dlatego trzeba się przed nimi bronić. W jaki sposób? Po pierwsze: kosmetyki ochronne. Nie wystarczy używać produktów nawilżających i natłuszczających. Dobre kosmetyki na zimę powinny także wzmacniać barierę ochronną skóry i w ten sposób zabezpieczać ją przed działaniem czynników zewnętrznych, w tym właśnie mrozu. W takim razie, jakie składniki powinien zawierać kosmetyk na zimę? Oprócz tych nawilżających są to np. oleje roślinne, takie jak olej konopny, olej słonecznikowy czy olej ryżowy.

Kosmetyki to jedno, ale nie zapominaj o odpowiednim ubiorze. Osłaniaj twarz szalikiem lub kominem, aby ograniczyć bezpośredni kontakt skóry z zimnym powietrzem. Ciepłe rękawiczki ochronią dłonie, a czapka – skórę głowy, która także może cierpieć z powodu przesuszenia i podrażnień. W przypadku skóry wrażliwej, atopowej i skłonnej do podrażnień unikaj ubrań z tkanin syntetycznych i wełny. Wyjątkiem jest wełna merynosa, która – według badań – jest bezpieczna dla osób ze skórą atopową, ale nawet ona może podrażniać skórę [11].

Jak dbać o skórę zimą? Pozostałe rady

• Utrzymuj wilgotność w pomieszczeniach na poziomie 50-60%. Pomóc w tym mogą nawilżacze powietrza.
• Chroń skórę przed wiatrem i staraj się unikać dużych mrozów. Gdy już wychodzisz z domu, pamiętaj o kosmetykach nawilżających. Najlepiej posmarować się nimi na pół godziny przed wyjściem, wtedy preparat dobrze się wchłonie.
• Nawadniaj skórę od wewnątrz. Latem, gdy żar leje się z nieba, większość z nas dobrze pamięta o nawadnianiu. Zimą różnie z tym bywa, a tymczasem organizm wciąż potrzebuje wody. Pij około 2 litrów wody dziennie (rzeczywiste zapotrzebowanie jest różne dla każdego człowieka w zależności od chociażby aktywności fizycznej czy warunków atmosferycznych). W ten sposób dbasz o cały organizm, w tym o nawodnienie skóry.
• Staraj się zredukować stres. Łatwiej powiedzieć niż zrobić, ale mamy kilka pomocnych metod: utrzymuj aktywność fizyczną, dbaj o regularne pory snu, spróbuj yogi lub medytacji. Jeśli stres jest wyjątkowo uciążliwy, skorzystaj z pomocy psychologa.
• Utrzymuj zdrową dietę. Jedz produkty bogate w niezbędne kwasy tłuszczowe i witaminy, takie jak: łosoś, orzechy i warzywa.
• Rozważ suplementację witaminą D. Zimą spada synteza witaminy D w organizmie, ponieważ jest mniej słońca. Z tego powodu pomocna może okazać się suplementacja. Jednak taką decyzję podejmuj zawsze pod kontrolą lekarza, po wcześniejszym badaniu stwierdzającym niedobór witaminy. Więcej dowiesz się z naszego artykułu: Czy suplementacja witaminy D pomaga w terapii AZS?
• Jeśli powyższe sposoby nie przynoszą rezultatów, a Twoja skóra jest sucha, podrażniona i zaczerwieniona, to udaj się do dermatologa.

Dobre kosmetyki na zimę – Humitopic

Doskonałym wyborem na zimową pielęgnację są kosmetyki Humitopic. Ich innowacyjna formuła bazuje na cząsteczce H4topic–complex® opartej na kwasach huminowych i fulwowych. Działają kompleksowo: łagodzą podrażnienia, przywracają równowagę hydrolipidową i przynoszą ukojenie swędzącej skórze. Bogaty skład został tak skomponowany, aby pomóc osobom ze skórą atopową, łuszczycową, suchą i wrażliwą. Dzięki temu doskonale sprawdzają się w zimowej pielęgnacji, chroniąc skórę w tym trudnym okresie.

Bibliografia:

[1] Małek, E. (2007) Charakterystyka budowy i funkcji skóry oraz włosów 514 [01]. Z1. 01. Poradnik dla ucznia. Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy.

[2] Kalani Williams, N. (2024) Does Cold Weather Affect Your Skin? https://www.elevationderm.com/blog/does-cold-weather-affect-your-skin dostęp: 20.11.2024

[3] Engebretsen, K. A., Kezic, S., Riethmüller, C., Franz, J., Jakasa, I., Hedengran, A., … & Thyssen, J. P. (2018). Changes in filaggrin degradation products and corneocyte surface texture by season. British journal of dermatology, 178(5), 1143-1150.

[4] Lehmuskallio, E., Hassi, J., & Kettunen, P. (2002). The skin in the cold. International journal of circumpolar health, 61(3), 277-286.

[5] Engebretsen, K. A., Johansen, J. D., Kezic, S., Linneberg, A., Thyssen, J. P. (2016). The effect of environmental humidity and temperature on skin barrier function and dermatitis. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 30(2), 223-249.

[6] Święcicki, Ł. (2007). Depresja zimowa-epidemiologia, etiopatogeneza, objawy i metody leczenia. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 1, No. 4, pp. 376-383).

[7] Korabel, H., Dudek, D., Jaworek, A., & Wojas-Pelc, A. (2008). Psychodermatologia: psychologiczne i psychiatryczne aspekty w dermatologii. Przegląd Lekarski, 65(5).

[8] Wojnowska, D., Chodorowska, G, Juszkiewicz-Borowiec, M. (2003). Sucha skóra–patogeneza, klinika i leczenie. Post Dermatol Alergol, 20(2), 98-105.

[9] Hon, K. L., Kung, J. S. C., Ng, W. G. G., & Leung, T. F. (2018). Emollient treatment of atopic dermatitis: latest evidence and clinical considerations. Drugs in context, 7.

[10] Matacz, M. (2022). Eksperci z UM we Wrocławiu: Polacy bywają na bakier z higieną, choć zaczęli dbać o czystość rąk. Nauka w Polsce https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C93269%2Ceksperci-z-um-we-wroclawiu-polacy-bywaja-na-bakier-z-higiena-choc-zaczeli dostęp: 21.11.2024

[11] Fowler, J. F., Fowler, L. M., Lorenz, D. (2019). Effects of merino wool on atopic dermatitis using clinical, quality of life, and physiological outcome measures. Dermatitis, 30(3), 198-206.